Шыфом до Нового Сьвіта / Statkiem do Nowego Świata

Еміґрант – гнеска в Європі тото слово тямит ся недобрі. Бесідуєме еміґрант, а думаме „присташ з чуджого краю”. Боіме ся, же забере нам роботу або, што гірше, безпеку. Рідше видиме в ним чловека, котрий прагне гідного жытя, для котрого охабліня свого материньского краю єст тым, чого нияк бы не хотіл. Не достерігаме страху в його очах, же затрачений він серед люди іншой культуры, котрых бесіду праві же не розуміє. Такє певно пережывали и нашы предкы, што ішли за хлібом до Гамерикы в ХІХ и на початку ХХ столітя.

Просиме на цикль авдиций Мариі Вірхняньской о еміґрацийній доли Руснаків під наголовком „Еміґрация в істориі и споминах Лемків”. В першій части дознате ся о причынах еміґрациі, рыхтуваню в далеку дорогу і перешкодах на пути за „Велику Воду”. Почуєте, як выглядали поєдны етапы подорожы еміґрантів зо Старого Краю до Нового Сьвіта. А то лем початок, вступ до цілого циклю, котрий можете творити разом з нами. Кєд мате дяку поділити ся історийом свойой родины, оповісти нам о Вашых пережытях або подати оповіст Вашых предків, пиште до нашой редакциі ци до авторкы проґраму.

Редакция: info@radio-lemko.pl
Мария Вірхняньска: wirchnianska.m@gmail.com

На премієру просиме в середу 19 серпня о годині 20:00, а на повторіня в суботу и неділю (22 и 23 серпня) о годині 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Emigrant – dzisiaj w Europie to słowo ma wydźwięk pejoratywny. Mówimy emigrant, a myślimy: przybysz z obcego kraju. Boimy się, że zabierze nam pracę lub, co gorsza, bezpieczeństwo. Rzadziej widzimy w nim człowieka, który pragnie godnego życia, dla którego opuszczenie ojczyzny jest niechcianą koniecznością. Nie widzimy strachu w jego oczach, nieporadności w zachowaniu pośród ludzi innej kultury, którzy posługują się mało zrozumiałym dla niego językiem. Tak mogli czuć się nasi przodkowie wyjeżdżający za chlebem do Stanów Zjednoczonych w XIX i na początku XX w.

Zapraszamy na cykl audycji Marii Wirchniańskiej o emigracyjnych losach Rusinów pn. „Emigracja w historii i wspomnieniach Łemków”. W pierwszej części dowiecie się o przyczynach emigracji, przygotowaniach i trudnościach podczas wyprawy za „Wielką Wodę”. Usłyszycie o poszczególnych etapach podróży emigrantów ze Starego Kontynentu do Nowego Świata. A to dopiero początek, wprowadzenie do całego cyklu, który możecie tworzyć razem z nami. Jeśli jesteście chętni podzielić się historią swojej rodziny, opowiedzieć nam o Waszych przeżyciach albo przekazać opowieści Waszych przodków, piszcie do naszej redakcji lub autorki programu.

Redakcja: info@radio-lemko.pl
Maria Wirchniańska: wirchnianska.m@gmail.com

Na premierę zapraszamy w środę 19 sierpnia o godz. 20:00, a na powtórki w sobotę i niedzielę (22 i 23 sierpnia) o godz. 14:00.

Обкладинка на шыфкарту Сидора Штеклі, прадіда авторкы проґраму
Okładka na bilet Izydora Sztekli, pradziadka autorki programu

Еко Лемко / Eko Łemko

Просиме на проґрам о простых екольоґічных думках, што мож іх легко ввести в штоденніст. Ат де новий підхід до жытя — Еко Лемко — творят го маленькы крочкы, котры без великой жертвы и мукы зменшат наш неґативний вплыв на плянету. В нашім думаню черпеме з традициі, глядаме еконатхніня в жытю предків. Послухайте Міліну авдицию и повіджте, чи хтіли бы сте пристати до лемківской екоґрупы на фейсбуці, штобы ділити ся своіма думками на зелене жытя!

Премієру проґраму мож буде послухати в четвер 6 серпня о год. 20:00, а повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Zapraszamy na program poświęcony prostym ekologicznym ideom do wprowadzenia od zaraz. Przedstawiamy nową filozofię życia — Eko Łemko — tworzą ją maleńkie kroki, które bez wielkich wyrzeczeń zmniejszą nasz negatywny wpływ na planetę. W naszej filozofii czerpiemy z tradycji, szukamy ekoinspiracji w życiu przodków. Posłuchajcie audycji Emilii Pyrz i dajcie znać, czy chcielibyście dołączyć do łemkowskiej ekogrupy na Facebooku, żeby dzielić się swoimi pomysłami na zielone życie!

Premierowy program będzie można posłuchać w środę 6 sierpnia o godzinie 20:00, a powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.


Знимка: Міля Пыж / Zdjęcie: Emilia Pyrz

На горбах Кавказу / Na wzgórzach Kaukazu

Тым проґрамом забереме Вас на горбы Кавказу і не лем, бо разом з нашым редактором Даньком Горощаком будеме вандрувати по цілій Ґрузиі. Начнеме од столиці того прекрасного краю – Тбілісі – потім одвидиме Кахетію, Кавказ, Удабно, Уплісціхе і інчы єднако гарды реґіоны краіны святых Ніны і Юрія. Почуєте ґрузиньску музику і довідате ся, што найліпше зісти, што выпити, а од чого болит голова. Маме надію, же од Даньковых оповісти приде Вам дяка на подорож до нашых гостинных братів Ґрузинів.

Премієру проґраму мож буде послухати в середу 15 липця о год. 20:00., а повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – –

Tym programem zabierzemy Was na wzgórza Kaukazu i nie tylko, bo razem z naszym redaktorem Danielem Horoszczakiem będziemy wędrować po całej Gruzji. Zaczniemy od stolicy, tego przepięknego kraju – Tbilisi – potem odwiedzimy Kachetię, Kaukaz, Udabno, Upliscyche i inne przepiękne regiony kraju świętych Niny i Jerzego. Usłyszycie gruzińską muzykę i dowiecie się, co najlepiej zjeść, co wypić, a od czego boli głowa. Mamy nadzieję, że za sprawą opowieści Daniela nabierzecie ochoty na podróż do naszych gościnnych braci Gruzinów.

Premierowy program będzie można posłuchać w środę 15 lipca o godzinie 20:00., a powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

знимкы Данько Горощак / zdjęcia Daniel Horoszczak

Поетичний сьвіт Якима Чапка / Poetycki świat Jakima Čapka

В наступнім проґрамі Гриц Суханич забере Вас на полудне, до нашых братів Руснаків, котры жыют в Сербіі, 25 км од Нового Саду – столиці Войдовины. Загостиме в Дюрдьові, де 23,3% мешканців є руснацкой народности. Найдеме гын і грекокатолицку церков, і культурно-артистичне товариство „Тарас Шевченко” (давно знане під назвом „Матка”), котрого головна ціль сохранити і розвивати народну сьпіванку, фолькльор, облечыня і театр. Просиме Вас на бесіду з поетом Якимом Чапком, котры оповідят о істориі і жытю руснацкой громады, о своій творчій праці. Будете мати нагоду почути тіж прекрасну і лагідну музику войводиньскых артистів.

Премієра проґраму в середу 1.07. о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – –

W kolejnym programie Grzegorz Suchanicz zabierze Was do naszych braci Rusinów, żyjących w Serbii, a dokładnie 25 km od Nowego Sadu – stolicy Wojwodiny. Zagościmy w Đurđevie, w którym 23,3% mieszkańców jest narodowości rusińskiej. Znajdziemy tam greckokatolicką cerkiew i kulturalno-artystyczne stowarzyszenie „Taras Szewczenko” (kiedyś znane pod nazwą „Matka”), którego głównym celem jest ochrona i rozwój rodzimych pieśni, folkloru, strojów i teatru. Zapraszamy Was na rozmowę z poetą Jakimem Čapko, który opowie o historii i życiu rusińskiej społeczności oraz o swojej pracy twórczej. Będziecie mieć również okazję usłyszeć piękną i łagodną muzykę wojwodińskich artystów.

Premiera programu w środę 1.07. o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.


Яким Чапко / Jakim Čapko

Св. Онуфрий Великій / Św. Onufry Wielki

25 червця то ден в церковнiм календари посвячений памяти святого Онуфрия Великого – подвижника, котрий прожыл 60 рокiв на пустынi, жертвуючы жытя свому Створительови. За iдло служыла йому бiдна пустынна рослиннiст, за облечыня – власне тiло. Одшмарил старункы штоденного дня, маючы за примір святых пророкiв Iлию i Йоана Предтечу. Культ святого розышол ся по цiлім свiтi. В Польщы, в селі Яблечна над Буґом, до гнеска стоiт мужскiй монастыр, котрого покровительом є тот велькiй Отец пустынi, до котрого чысленны поломничества вiрных приходят з початку XVI вiка.

Веце дознате ся з проґраму Наталиі Цьолкы в четвер 25.06 о годинi 20:00. Повторіня будут пущаны в суботу і неділю о год. 14:00.

Тропар
Желанієм духовным пустыні достигл єси, богомудре Онуфриє,/ і яко безплотен в ній многолітні подвизался єси трудолюбні,/ соревнуя пророкам Ілиі і Крестителю:/ і от руку ангельску таін божественных насладився,/ ныні во світі Святыя Троіцы купно с ними веселишеся./ Моли спастися нам, твою память почитающим.

Кондак
Сіянієм Духа Пресвятаго,/ Богомудре, просвещся,/ оставил єси яже в житіі молвы,/ пустыню же достигл єси, преподобне отче,/ возвеселил єси іже над всіми Бога и Зиждителя,/ сего ради прославляет тя Христос, блаженне,// великий Дародатель.

– – – – – – – – – – – – – – – –

25 czerwca to dzień w kalendarzu cerkiewnym przypisany pamięci świętego Onufrego Wielkiego – ascety, który przeżył 60 lat na pustyni egipskiej, powierzając życie swemu Stwórcy. Za pożywienie służyła mu uboga pustynna roślinność, za odzienie – własne ciało. Odrzucił troski dnia codziennego, biorąc przykład ze świętych proroków Eliasza i Jana Chrzciciela. Kult świętego rozpowszechnił się na całym świecie. W Polsce, w miejscowości Jabłeczna nad Bugiem, po dziś dzień stoi męski monaster, którego patronem jest ten wielki Ojciec pustyni, do którego rzesze wiernych przybywają w pielgrzymkach począwszy od XVI wieku.

Więcej dowiecie się z programu Natalii Ciołki w czwartek 25 czerwca o godz. 20.00. Powtórki programu emitowane będą w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

Troparion
Pragnieniem duchowym pustynię osiągnąłeś, mądry w Bogu Onufry, i jak bezcielesny w niej wiele lat trudziłeś się, wielce pracowity, stając się równym prorokom Eliaszowi i Chrzcicielowi, i z ręki anielskiej rozkoszowałeś się Tajemnicami Bożymi, teraz w światłości Świętej Trójcy razem z nimi weseląc się, módl się o zbawienie nas, Twoją pamięć czczących.

Kondakion
Światłością Ducha Najświętszego zostałeś oświecony, mądry w Bogu, porzuciłeś życiową wrzawę i osiągnąłeś pustynię, czcigodny Onufry, rozradowałeś nad wszystkimi Boga i Stworzyciela, przeto wysławia Ciebie Chrystus, hojny rozdawca darów.

Tłumaczenie troparionu i kontakionu na język polski zaczerpnięto ze strony www.liturgia.cerkiew.pl


Ікона св. Онуфрия Великого / Ikona św. Onufrego Wielkiego (джерело/źródło: https://www.klasztorjableczna.pl/)

Од Ельвіса до нашого фольк-рока / Od Elvisa do naszego folk-rocka

Historia światowej muzyki rock and rollowej rozpoczyna się w latach 50. XX wieku, ewoluowała przez drugą połowę stulecia w takie gatunki jak klasyczny rock, hard rock czy metal. W naszym środowisku rock pojawił się późno, bo pod koniec lat 90., a typowo mocne granie na łemkowskiej scenie mogliśmy usłyszeć po 2006 roku. Rock and roll jest bardzo szerokim zagadnieniem, o którym można długo opowiadać. Jarosław Stremecki specjalnie dla słuchaczy Radio Lemko w zwartej formie nakreśli, jak wyglądała historia tego gatunku na świecie oraz u naszych kulturowych „sąsiadów”, przechodząc płynnie na łemkowską scenę.

Na premierę programu zapraszamy w środę 17.06 o godz. 20:00, a na powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – –

Істория сьвітовой музикы рок енд роль має своі початкы в 50. роках ХХ столітя, перетворила ся в другій половині віку в такы роды як клясичний рок, гард рок чи металь. В нашім середовиску рок розвинул ся дост пізно, аж під конец 90. років, а барже міцне граня на нашій лемківскій сцені могли сме почути по 2006 році. Рок енд роль то барз шырока тема, о котрій мож долго бесідувати. Ярко Стремецкій специяльні для слухачів Радіо Лемко в стислій формі вкаже, як выглядала істория того музичного рода на сьвіті і в нашых культуровых „сусідів”, а пак перейдеме на лемківску сцену.

На премієру проґраму просиме в середу 17.06 о год. 20:00, а на повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

Кычерка в Лемколянді / Kyczerka w Lemkolandzie

До краіны Лемколянд дішла чудова вістка! Лемківска дітяча група Кычерка з Лігниці выдала свій перший кружок „Засьвіт мі сонечко”. Хованец не може ся діждати аж сам Вам о тім оповіст! В часі проґраму почуєте о діточках, лемківскых забавах, інструментах і о тім, што на Лемковині робили нашы дідове, коли были іщы малыма дітми. Треба знати, же товды не было такых чачок як гнеска. Напевно Хованец буде хтіл Вам пустити декотры сьпіванкы Кычеркы і дачого Вас навчыти. Просиме вшыткых нашых малых слухачів!

Премієра авдициі в середу 10.06 о годині 19:00. Повторіня в суботу і неділю тіж о 19:00.

– – – – – – – – – – – – – – –

Do krainy Lemkoland dotarła wspaniała wiadomość! Łemkowska grupa dziecięca Kyczerka z Legnicy wydała swoja pierwszą płytę „Zaświt mi soneczko”. Chowaniec nie może się doczekać aż sam Wam o tym opowie! W czasie programu usłyszycie o dzieciach, łemkowskich zabawach, instrumentach i o tym, co na Łemkowynie robili nasi dziadkowie, kiedy byli jeszcze małymi dziećmi. Musicie wiedzieć, że wtedy nie było takich zabawek jak dzisiaj. Na pewno Chowaniec będzie chciał Wam puścić niektóre piosenki Kyczerki i czegoś Was nauczyć. Zapraszamy wszystkich naszych małych słuchaczy!

Premiera audycji w środę 10.06 o godz. 19:00. Powtórki w sobotę i niedzielę również o 19:00.

Поетицка вандрівка з Касьом Шведом / Poetycka wędrówka z Kasią Szwedą

В новім проґрамі з Гардеробы Мейк Ляйф Лемко Міля Пыж просит на бесіду з Катреном Шведом. Кася то молода артистка о лемківскых корінях, лявреатка вельох конкурсів. Пише і фотографує, в своіх вершах і знимках часто прикликує духы предків. Як сама бесідує, має надію, же єй творчіст буде свого роду поетицкым путівником по Лемковині. Пару дни тому Кася дістала Стипендіюм Міста Кракова за свій верш „Босорка”, котрий почуєте в нашій авдициі. Влучте Радіо Лемко і подте разом з нашым гостьом в поетицку вандрівку по натхненых Лемковином вершах. Бесіда проведена по польскы.

На премієру проґраму просиме 05.06 (пятниця) о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – – –

W nowym programie z Garderoby Make Life Lemko Emilia Pyrz zaprasza na wywiad z Katarzyną Szwedą. Kasia to młoda artystka o łemkowskich korzeniach, laureatka licznych konkursów. Pisze i fotografuje, w swoich wierszach i zdjęciach często przywołuje duchy przodków. Jak sama mówi, ma nadzieję, że jej twórczość będzie swego rodzaju poetyckim przewodnikiem po Łemkowszczyźnie. Kilka dni temu Kasia otrzymała Stypendium Miasta Krakowa za swój utwór „Bosorka”, który usłyszycie w naszej audycji. Włączcie Radio Lemko i wyruszcie razem z naszym gościem w poetycką wędrówkę po natchnionych Łemkowyną wierszach. Wywiad w języku polskim.

Na premierę programu zapraszamy 05.06 (piątek) o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.


знимка Катрены Шведы / fotografia Katarzyny Szwedy

Буде ярмак буде… ч. 2 / Będzie jarmark, będzie… cz. 2

Просиме на цикль проґрамів присвяченых ярмакам. Тыжден тому были сме в Орябивні на Словациі, кєд не чули сте тоту авдицию, найдете ю в нашім складі: Буде ярмак, буде… ч. 1 (Орябина) В другім проґрамі о ярмаках зайдеме до Ґорлиц. Перенесеме ся на пляц, де перед війном стоял віз при возі, ґаздове и ремесникы продавали вшелеякы товары, а при тім мали нагоду стрінути камаратів, побесідувати зо знаємыма и познати люди з іншых лемківскых сіл. На ярмак зо села везли вшытко тото, што лем мож было продати, жебы мати дакій ґріш. До ґаздівкы все треба было штоси придбати, а то маленькы пацятка, явівча ци молодого коня. В місті треба было купити: сіль, цукєр, кашу, камфіну, патычкы або и дакє ґратя – хоц бы горці желізьнякы або глиняны, бо стары часом ся потовкли и не все дало ся іх юж подрітувати. Ґаздівскє знарядя, возы ци аджи готовы выгляды мож было купити од коваля, колодія або столяря. О тім вшыткім оповідят нашы гості, котры памятают золоты часы ярмаків на Лемковині.

Премієрa буде в пятницю 29.05. о год. 20:00, a повторіня в суботу і неділю о 14:00.

– – – – – – – – – – – – –

Zapraszamy na cykl programów poświęconych jarmarkom. Tydzień temu byliśmy w Jarabinie (Orjabinie) na Słowacji, a jeśli nie słyszeliście tej audycji, znajdziecie ją w naszym archiwum: Będzie jarmark, będzie… cz. 1 (Jarabina) W drugim programie o jarmarkach wybierzemy się do Gorlic. Przeniesiemy się na plac, na którym przed wojną stał wóz przy wozie. Gospodarze i rzemieślnicy sprzedawali tam wszelkiego rodzaju towary, a przy tym mieli okazję spotkać przyjaciół, porozmawiać ze znajomymi oraz poznać mieszkańców innych łemkowskich wsi. Na jarmarki ludzie ze wsi do miasta wieźli wszystko, co tylko można było sprzedać, żeby mieć jakieś pieniądze. Do gospodarstwa zawsze należało coś dokupić, a to małe prosięta, jałóweczkę czy młodego konia. W mieście trzeba było zakupić też: sól, cukier, kaszę, naftę, zapałki albo jakieś kuchenne naczynia – choćby żelazne albo gliniane garnki, gdyż stare czasem się stłukły i nie zawsze dało się je już zdrutować. Narzędzia rolnicze, wozy czy nawet gotowe okna można było kupić od kowala, kołodzieja czy stolarza. O tym opowiedzą nasi goście, którzy pamiętają złote czasy jarmarków na Łemkowszczyźnie

Premiera w piątek 29.05 o godz. 20:00, a powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

Лемко на ярмаку в Ґорлицях продає баранину, 1936 рік
Łemko na jarmarku w Gorlicach sprzedaje baraninę, 1936 rok

Святы Кірий i Мефтодий / Święci Cyryl i Metody

24 мая Церков лiтурґiчнi споминат памят святых братiв Кірия i Мефтодия. В IX вiцi вели християньску мiсию, медже iншыма на землях заселеных Словянами. Створили словяньску азбуку, завдякы котрiй чысленны поганьскы народы навернули ся на християньску вiру. Труд святых братiв зродил богату вiзантийско-словяньску традицию, котрой найвекшым выразом была Кыівска Русь по навернiню святого Володимира. Просиме на iсторичну авдицию посвячену апостолам Словян.

Емiсия проґраму в недiлю 24.05 о годинi 12.00, 15.00, 18.00.

Тропар
Яко апостолом єдинонравнii i словенских стран учителiє, Кирилле i Мефодiє богомудриi, Владыку всiх молите, вся языки словенскiя утвердити в Православii i єдиномыслii, умирити мир i спасти души наша.

Кондак
Священную двоiцу просвiтителей наших почтим, Божественных писанiй преложенiєм iсточник богопознанiя нам iсточивших, iз негоже даже доднесь неоскудно почерпающе, ублажаєм вас, Кирилле и Мефодiє, Престолу Вышняго предстоящих i теплi молящихся о душах наших.

– – – – – – – – – – – – – – – – –

24 maja Cerkiew wspomina liturgiczną pamięć świętych braci Cyryla i Metodego. W IX wieku prowadzili oni misje chrystianizacyjne, między innymi na ziemiach zamieszkanych przez Słowian. Stworzyli słowiański alfabet, dzięki któremu wiele pogańskich ludów nawróciło się na wiarę chrześcijańską. Wysiłek świętych braci zrodził bogatą bizantyjsko-słowiańską tradycję, której największym wyrazem była Kijowska Ruś po nawróceniu świętego Włodzimierza. Zapraszamy na historyczną audycję poświęconą apostołom Słowian.

Emisja programu w niedzielę 24.05 w godzinach 12.00, 15.00, 18.00.

Troparion
Równi apostołom w ich godności i nauczyciele krajów słowiańskich, mądrzy w Bogu Cyrylu i Metody, módlcie się do Pana całego świata o umocnienie narodów słowiańskich w prawosławiu i zgodzie, o pokój dla świata i zbawienie dusz naszych.

Kontakion
Świętą parę oświecicieli naszych uczcijmy, przekładem bowiem Ksiąg Świętych sprawili, że wytrysło dla nas źródło poznania Boga, z którego do dzisiaj obficie czerpiemy. Uwielbiamy więc Was, Cyrylu i Metody, którzy stoicie przed tronem Najwyższego i modlicie się za dusze nasze.

Tłumaczenie troparionu i kontakionu na język polski zaczerpnięto ze strony www.liturgia.cerkiew.pl