Тайна лемківской кухні / Tajniki łemkowskiej kuchni

Лемківска кухня то тема долга як ріка… Єст неодлучным елементoм богатой культуры Лемків. Хоц на Лемковині нашых предків ряд доступных продуктів был скромний, то розмаіте іх выкорыстаня. Вшытко мало свій час, особливы властивости, презначыня, а бывало, же и значыня в духовій сфері. На лемківску кухню годен пізріти з розмаітых боків, оповісти о поєдных єй выімках. В найближшім проґрамі Радіо Лемко познате декотры з них.

10 жолтня того рокa в Низкым Бескыдi проходили кулінарны варштаты. Паньство Олена и Вoлoдислав Грабаны приняли в своій хыжы участників трансграничного проєкту, котрого цільом єст презентация культурной и природничой спадковины польско-словацкого погранича. Ведучы варштаты для водителів з Польщы и Словациі – Олена Грабан и Анна Вірхняньска – оповіли, з чого, якы стравы и в якых обставинах варили колиси лемківскы ґаздыні. Вказали гостям шырший культурно-социяльний контекст, повязаний з жытьом Лемків. А ціла прелекция окрашена была смаком и запахом нашой народной кухні. Выімкы сесой стрічы будете годны почути в проґрамі Мариі Вірхняньской.

На премієру просиме в середу 17.11.2021 о год. 20:00. Авдиция повторена буде в суботу и неділю (20 и 21 листопада) о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – –

Łemkowska kuchnia to temat rzeka… Jest nieodłącznym elementem bogatej kultury Łemków. Choć na Łemkowszczyźnie naszych przodków szereg dostępnych produktów był skromny, to szerokie było ich wykorzystanie. Wszystko miało swój czas, szczególne właściwości, przeznaczenie, a bywało, że i znaczenie w sferze duchowej. Na łemkowską kuchnię można spojrzeć z różnych stron, opowiedzieć o poszczególnych jej aspektach. W najbliższym programie Radio Lemko poznacie niektóre z nich.

10 października tego roku w Beskidzie Niskim odbyły się warsztaty kulinarne. Państwo Olena i Władysław Grabanowie gościli w swoim domu uczestników transgranicznego projektu, którego celem jest ukazanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego polsko-słowackiego pogranicza. Prowadzące warsztaty dla przewodników z Polski i Słowacji – Olena Graban i Anna Wirchniańska – opowiedziały o tym, z czego, jakie potrawy i w jakich okolicznościach gotowały łemkowskie gospodynie. Ukazały uczestnikom szkoleń szerszy kontekst kulturowo-społeczny życia Łemków. A cała prelekcja okraszona była smakiem i aromatem naszej tradycyjnej kuchni. Fragmenty tego spotkania będziecie mogli usłyszeć w programie Marii Wirchniańskiej.

Na premierę zapraszamy w środę 17.11.2021 o godz. 20:00. Program powtarzany będzie w sobotę i niedzielę (20 i 21 listopada) o godz. 14:00.


лемківскє мастило (автор: Анна Шкірпан) / łemkowskie mastyło (autor: Anna Szkirpan)


образковий перепис на лемківскє мастило (джерело: Фай по свому)
przepis obrazkowy na łemkowskie mastyło (źródło: Faj po swomu)

https://www.facebook.com/fajposwomu/

КарпатАрт / KarpatArt

В найближшым проґрамі Радіо Лемко просиме на бесіду з членами Фундациі КарпатАртОльгом Пыж і Михалом Борковскым. Оповідят нам о своій діялности на соспільно-культурній ниві, де вельку увагу прикладают спадковині карпацкого реґіону. Своє місце в обшырі іх праці має тіж лемківска культура. Хоц діют лем од парох місяци, то мают юж за собом зорґанізуваня фестівалю „Ґрайдул” чи варштатів „Лемківска Байка”. Дознате ся тіж, якы пляны мают на другій рік. На бесіду просит Міля Пыж.

Премієра проґраму в середу 10.11.2021 о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю (13-14.11.) о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – –

W najbliższym programie Radio Lemko zapraszamy na wywiad z członkami Fundacji KarpatArtOlgą Pyrz i Michałem Borkowskim. Opowiedzą nam o swojej działalności na niwie społeczno-kulturalnej, gdzie szczególną uwagę poświęcają spuściźnie regionu karpackiego. Swoje miejsce w obszarze ich pracy ma również kultura łemkowska. Choć działają zaledwie od kilku miesięcy, mają już za sobą zorganizowanie festiwalu „Grajdół” czy warsztatów „Łemkowska Bajka”. Dowiecie się również, jakie plany mają na przyszły rok. Na rozmowę zaprasza Emilia Pyrz.

Premiera programu w środę 10.11.2021 o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę (13-14.11.) o godz. 14:00.

Джезовы Карпаты / Jazzowe Karpaty

Ансамбль Ре-Карпаты то група молодых, здібных і креативных джезовых музиків, котры в своій творчости сігают до карпацкого джерела, народной музикы мешканців гір. Мельодиі, мотивы, музичны акценты – цілий ряд спільных і окремых елементів, што возносят ся понад границями, єднают і одділяют од себе спадковину поєдных народів в Карпатах. Тото вшытко становит основу і пункт однесіня для інтерпретаций і авторскых аранжів ансамблю Ре-Карпаты, што народным сьпіванкам надає автентичний для гнешнього творцях выраз. В проґрамі Радіо Лемко будеме гостити єдного з основателів групы, Марка Тутко, котрого лемківскє коріня і привязаня до свого перебивают ся тіж в репертуарі ансамблю. При нагоді проґраму оповіме о велькым кроці Ре-Карпат – дебіютовій плыті, котра юж записана чекат свого выданя. Але не годно лем ждати, а щестю треба дакус помочы. Тепер мы, дорогы слухачы, можеме мати в тім ділі свій вклад і підперти молодых артистів в створіню альбуму. О деталях і можливостях почытате під мотузком збіркы: https://zrzutka.pl/mp8grf Щыро заохочаме до помочы і послуханя нашой бесіды в Радіо Лемко.

Премієра проґраму в середу 03.11.2021 о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – –

Zespół Re-Karpaty to grupa młodych, zdolnych i kreatywnych jazzowych muzyków, którzy w swojej twórczości sięgają do karpackiego źródła, tradycyjnej muzyki mieszkańców gór. Melodie, motywy, akcenty muzyczne – całe spektrum wspólnych i odrębnych elementów, unoszących się ponad granicami, jednoczą i oddzielają od siebie spuściznę poszczególnych narodów w Karpatach. To wszystko stanowi podstawę oraz punkt odniesienia do interpretacji i autorskich aranży zespołu Re-Karpaty, nadającemu tradycyjnym pieśniom autentyczny dla dzisiejszego twórcy wyraz. W programie Radio Lemko gościć będziemy jednego z założycieli grupy, Marka Tutko, którego łemkowskie korzenie i przywiązanie do swego przebija się również w repertuarze zespołu. Przy okazji programu opowiemy o wielkim kroku Re-Karpat – debiutanckiej płycie, która już zapisana czeka na swoje wydanie. Ale nie sposób tkwić w biernym oczekiwaniu, a szczęściu należy nieco pomóc. Teraz my, drodzy słuchacze, możemy mieć w tym dziele swój wkład i wesprzeć młodych artystów w stworzeniu albumu. O szczegółach i możliwościach poczytacie pod linkiem zbiórki: https://zrzutka.pl/mp8grf Serdecznie zachęcamy do pomocy i wysłuchania naszej rozmowy w Radio Lemko.

Premiera programu w środę 03.11.2021 o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

Пішли женці жытo жати / Poszli żniwiarze żyto żąć

Днес на Лемковинi дармо глядати Никыфоровой ци Кузяковой шахiвницi – розмаітых кавальчыкiв рiль, тым ци тамтым засiяных, розложеных по горбочках и долинах не лем Радоцины, Долгого, Чертiжного, Липной ци Тиханi… В селах, до котрых Лемкы вернули, тiж iх юж не видно. Жнива, бо о них буде бесiда, можеме познати юж лем з оповiдань Лемкiв, котры тямлят iх зо своiх молодых рокiв. Пан Григорій Гладик з Кунковы в бесіді з Марійом Вірхняньском оповiдят, як колиси жнивували на Лемковинi. Дознате ся, коли и якы зерна сiяли, котры были найбарже вымагаючы и што за поряд робило ся в часi жнивуваня.

Емiсия проґраму в середу 27 жовтня 2021 о год. 20:00.
Повторіня в суботу і неділю (30-31 жовтня 2021) о год.14:00.

– – – – – – – – – – – – –

Dzisiaj na Łemkowszczyźnie próżno szukać Nikiforоwej czy Kuziakоwej szachownicy – różnokolorowych kawałków ról, tym czy tamtym zasianych, rozłożonych po pagórkach i dolinach nie tylko Radocyny, Długiego, Czertyżnego, Lipnej czy Ciechani… W wioskach, do których Łemkowie powrócili, też ich już nie widać. Żniwa, bo o nich będzie mowa, możemy poznać już tylko z opowiadań Łemków, którzy pamiętają je ze swoich młodych lat. Pan Grzegorz Hładyk z Kunkowej w rozmowie z Marią Wirchniańską opowie, jak przebiegały żniwa kiedyś na Łemkowszczyźnie. Dowiecie się, kiedy i jakie ziarna siano, które z nich miały największe wymagania oraz co i w jakiej kolejności robiło się podczas żniw.

Emisja programu w środę 27 października 2021 o godzinie 20:00.
Powtórki w sobotę i niedzielę (30-31 października 2021) o godz. 14:00.


лінорит Василя Мадзеляна / linoryt Wasyla Madzelana

Остатній лемківскій паробок / Ostatni łemkowski parobek

«Сім років єм у вас служыл, а нич єм вам не зробил,
Зробил єм вам з дівкы жену – мате єй зачеплену»

Так сьпівали парібкы, бо паробок дома – то превеликє щестя, але і страпліня. Щестя – бо поможе при роботі, а і люде бесідуют, же ґазді якій має парібків добрі ся веде і каре. Страпліня – бо парібкім лем шпасы в голові. По другій сьвітовій війні такій спосіб жытя не мал юж свого місця во сьвіті. Міґрация до великых міст і зміны сільской культуры не сприяли парібкім. Наш редактор, Грицко Суханич, тіж не думал, бы іщы дахто парібчыл – до дня коли стрітил пана Петра Танича, вродженого в 1939 році в Маластові. Послухайте, чым і де занимал ся остантій лемківскій паробок!

Емiсия проґраму в середу 20.10.2021 о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю (23-24.10.2021) о 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – –

„Siedem lat u was służyłem, szkody żadnej nie zrobiłem
Zrobiłem wam z córki żonę, chodzi z czepcem na głowie”

Tak śpiewali parobkowie, bo mieć takiego w domu oznacza zarazem szczęście i zmartwienia. Szczęście – bo parobek pomoże przy pracy i ludzie powiadają, że jego gospodarzowi wszystko się udaje. Zmartwienia – bo parobkom w głowie tylko psoty. Po drugiej wojnie światowej taki sposób na życie nie miał już racji bytu. Migracja do wielkich miast i zmiany w wiejskiej kulturze nie sprzyjały parobkom. Nasz redaktor, Hrycko Suchanycz, też nie myślał o istnieniu kogokolwiek, kto parał by się tym zajęciem – do dnia, kiedy spotkał pana Piotra Tanycza, urodzonego w 1939 roku w Małastowie. Posłuchajcie, jak i gdzie pracował ostatni łemkowski parobek.

Emisja programu w środę 20.10.2021 o godzinie 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę (23-24.10.2021) o 14:00.

Знимка: парібкы з Береста, автор: Іван Маслей
Fotografia: parobkowie z Berestu, autor: John Maslej

Лемколянд на добраніч / Lemkoland na dobranoc

Радіо Лемко просит наймолодшых слухачів на вечорну стрічу з лемківскыма леґендами. Будут то оповіданкы, в котрых Ісус Христос разом зо своіма учениками, Петром і Павлом, вандрує по Лемковині і стрічат на своій дорозі розмаітых люди. Буде о бідній вдові, што щыро погостила зморених вандрівців, о сотворіню пчіл і о впертім чорті, што вюл коваля на спокушыня. Проґрам створили сме во спілпраці з едукацийном страном для діти www.lemkoland.com

Премієра проґраму в середу 13.10.2021 о год. 19:00. Повторіня в суботу і неділю о год. 19:00.

– – – – – – – – – – – – – –

Radio Lemko zaprasza najmłodszych słuchaczy na wieczorne spotkanie z łemkowskimi legendami. Będą to opowiastki, w których Jezus Chrystus razem ze swoimi uczniami, Piotrem i Pawłem, wędruje po Łemkowszczyźnie i spotyka na swojej drodze rozmaitych ludzi. Będzie o ubogiej wdowie, która szczerze ugościła strudzonych wędrowców, o stworzeniu pszczół oraz o upartym czarcie, co kusił kowala. Program stworzyliśmy we współpracy z edukacyjną stroną dla dzieci www.lemkoland.com

Premiera programu w środę 13.10.2021 o godz. 19:00. Powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 19:00.

Де трьoх Лемкiв – там хор / Gdzie trzech Łemków – tam chór

Малґожата Тутко – сьпівачка, авторка текстiв, учытелька музикы, приватнi жена i матір. Захоплена народном культуром i темами звязаныма з родами. Вчыла ся в выжшій школі на факультетах Артистична Едукация в Обшыри Музичных Штук і Джезова Вокалистика. Скiнчыла чысленны курсы звязаны з розвиваньом i умузикальняньом дiти. І праві о тім посліднім побесідуєме з нашым гостьом в Радіо Лемко. Задумували сте ся даколи, чом Лемкам легко приходит сьпіваня і граня на інструментах? А може знате такых, што слухом не грішат? Майте певніст, же то не ґены, але вшытко має свою причыну. Малґожата оповiст о музичных етапах i методах працi з дiтми. Дознате ся медже iншыма, од коли зачати умузикальняти своi потiхы, о чім памятати i якы блуды не робити.

Емiсия проґраму в середу 29.09.2021 о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю (2-3.10.2021) о 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – –

Małgorzata Tutko – wokalistka, songwriterka, nauczycielka muzyki, prywatnie żona i mama. Zafascynowana kulturą ludową i tematami okołoporodowymi. Absolwentka studiów wyższych na kierunkach Edukacja Artystyczna w Zakresie Sztuk Muzycznych oraz Wokalistyka Jazzowa. Ukończyła również liczne szkolenia związane z rozwojem i umuzykalnianiem dzieci. I właśnie o tym ostatnim porozmawiamy z naszym gościem w Radio Lemko. Zastanawialiście się kiedyś, dlaczego Łemkom tak łatwo przychodzi śpiewanie i granie na instrumentach? A może znacie takich, co im „słoń na ucho nadepnął”? Możecie być pewni, że nie geny za tym stoją, a wszystko ma swoje źródło. Małgorzata opowie o etapach muzycznych i metodach pracy z dziećmi. Między innymi dowiecie się, kiedy rozpocząć umuzykalnianie swoich pociech, o czym należy pamiętać i jakich błędów nie popełniać.

Emisja programu w środę 29.09.2021 o godzinie 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę (2-3.10.2021) o 14:00.




Малґожата Тутко веде ґордонівскы занятя для діти на Лемківскій Ватрі в Лугах (фот. Емілия і Марія Терефенко)
Małgorzata Tutko prowadzi zajęcia gordonowskie dla dzieci na Łemkowskiej Watrze w Ługach (fot. Emilia i Maria Terefenko)

Сьлідом друку на тканині / Śladem druku na tkaninie

В найновшым проґрамі З Ґардеробы Мейк Ляйф Лемко редактор Міля Пыж просит на мандрівку путьом істориі друку на тканині. Тота популярна здобнича техніка товаришыт нам юж соткы років, прикрашала лахы селян і выходила на містецкы сальоны. Взоры бывали просты і барз парадны, а не раз запамятували ся як властивы для поєдного реґіону. А што можеме речы о Лемковині? В авдициі почуєте, як зміняли ся способы друку і котры з них были хоснуваны през Лемків.

Премієра проґраму в середу 22.09.2021 о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – –

W najnowszym programie Z Garderoby Make Life Lemko redaktor Emilia Pyrz zaprasza na wędrówkę szlakiem historii druku na tkaninie. Ta popularna technika zdobnicza towarzyszy nam już setki lat, upiększała odzież ludności wiejskiej i wychodziła na miejskie salony. Wzory bywały proste i bardzo wyszukane, a nie raz dawały się zapamiętać jako charakterystyczne dla danego regionu. A cóż możemy rzec o Łemkowszczyźnie? W audycji usłyszycie, jak zmieniały się sposoby druku i które z nich wykorzystywane były przez Łemków.

Premiera programu w środę 22.09.2021 o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.


Лемківска запаска зо Шляхтовы XIX/XX w. (Етноґрафічний Музей в Кракові)
Łemkowska zapaska ze Szlachtowej XIX/XX w. (Muzeum Etnograficzne w Krakowie)

Капеля Древутня в гостях / Kapela Drewutnia w gościach

В Радіо Лемко будеме гостити Капелю Древутня з Любліна. То фольковий ансамбль, котрий глядат інспірацию в традицийній музиці словяньскых народів. Велька част репертуару ґрупы то лемківскы сьпіванкы, познаны в часі гарцерскых вандрівок і гудакуваня при ватрі. При нагоді 41. Лемківской Ватры на Чужыні в Михалові, з членами ансамблю в складі Анна Ружыцка, Петро Міхальскі, Петро Зьюлек, Маріюш Волкович і Михал Зємяньскi, стрітил ся наш редакцийний камарат Данько Горощак. Причыном до бесіды был новий альбум ансамблю „Na Gościńcu”, але не лем о сьвіжым кружку бесідували нашы гості, а тіж о своіх подорожах, інспірацийях і стрічах з лемківском публиком. Крім того, медже словами будете могли почути награня Капелі Древутня, очевидні з нового альбуму, котрому барз рады сме патронувати.

Премієра проґраму в четвер 16.09. о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – –

W Radio Lemko będziemy gościć Kapelę Drewutnia z Lublina. Jest to folkowy zespół, który szuka inspiracji w tradycyjnej muzyce narodów słowiańskich. Znaczna część repertuaru grupy to piosenki łemkowskie, poznane jeszcze w czasie harcerskich wędrówek i muzykowania przy ognisku. Przy okazji 41. Łemkowskiej Watry na Obczyźnie w Michałowie, z członkami zespołu w składzie: Аnna Różycka, Piotr Michalski, Piotr Ziółek, Mariusz Wołkowicz i Michał Ziemiański, spotkał się nasz redakcyjny kolega Daniel Horoszczak. Pretekstem do rozmowy była nowa płyta zespołu „Na Gościńcu”, ale nie tylko o świeżym krążku rozmawiali nasi goście, a też o swoich podróżach, inspiracjach i spotkaniach z łemkowską publicznością. Ponadto podczas wywiadu będziecie mogli usłyszeć utwory Kapeli Drewutnia, oczywiście z nowego albumu, którego patronem medialnym mamy ogromną przyjemność być.

Premiera programu w czwartek 16.09. o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

Капеля Древутня на Ватрі в Михалові (знимка Данько Горощак)
Kapela Drewutnia na Watrze w Michałowie (zdjęcie Daniel Horoszczak)

Вандрівка бортняньскым путьом / Wędrówka bartniańskim traktem

Давно, давно тому, серед гір і лісів… так хтіло бы ся зачати тоту оповіст. 1929 – то рік, коли зачынат ся подана нам істория, адже товды на сьвіт пришол хлопец, што го окстили Митром. 92 рокы пізнійше пан Горбаль перевели нас своіма оповіданями по ріднім селі Бортне, де разом з нима гнали сме рано пасти худобу, потім сіли сме ся вчыти в шкільній лавці, а ден кінчыли сме вечірньом забавом до чудового граня гудаків. О жытю Лемків в зеленых Бескідах, штоденных радостях і страплінях, выгляді села перед выгнаньом і повороті на рідну землю. О Лемковині давній і гнешній почуєте в Радіо Лемко од найстаршого з бортнян, пана Митра Горбаля.

На бесіду просиме в середу 08.09.2021 о год. 20:00, повторіня будеме пущати в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – –

Dawno, dawno temu, wśród gór i lasów… tak chciałoby się zacząć tę opowieść. 1929 – to rok, kiedy rozpoczyna się przekazana nam historia, wtedy bowiem na świat przyszedł chłopiec, którego ochrzczono imieniem Dymitr. 92 lata później pan Horbal przeprowadził nas swoimi wspomnieniami po rodzimej wsi Bartne, gdzie razem z nim wyganialiśmy rano bydło na pastwisko, potem zasiedliśmy do nauki w szkolnej ławie, a dzień kończyliśmy wieczorną zabawą do wspaniałego muzykowania kapeli. O życiu Łemków w zielonych Beskidach, codziennych radościach i troskach, wyglądzie wsi przed wygnaniem i powrocie do rodzinnych stron. O Łemkowszczyźnie dawnej i dzisiejszej usłyszycie w Radio Lemko od najstarszego z bartnian, pana Dymitra Horbala.

Na wywiad zapraszamy w środę 08.09.2021 o godz. 20:00, powtórki emitowane będą w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.


Церков св. Космы і Даміяна в Бортнім (знимка Ярко Стремецкій)
Cerkiew śww. Kosmy i Damiana w Bartnem (zdjęcie Jarosław Stremecki)