Miesiąc: lipiec 2024

„(…) бы заорати
   рідну ниву
и засьпівати
свою пісьню
на своім подвірю”
/Павло Стефановскі/

Вертаня – сесий мотив чути в вершах лемківскых творців. Він черчыт, дзеленчыт і дуднит, не дає спокою. Нияк тото не чудує, адже доля лемківского народа написала трагічний сценар. Веде пером нашых писателів, котры вроджены на Лемковині і чуджыні, вшыткы вертают до рідного краю – не лем фізичні до гірского краєвиду з деревяном хыжом, але тіж духово до давных років і забытых оповісти. В нелегкых, повоєнных і повыселенчых часах поворот на Лемковину был героічным актом, вымагал силы і сприятливых вітрів. Хоц декотрым повело ся вернути, не годно было одтворити до чыста тот сьвіт, што запамятал ся перед депортацийом. Павло Стефановскі, лемківскій творец, етноґраф, публициста і культурно-соспільний діяч, вшелеякыма способами прібувал вернути до того, што втратил він і його нарід, Його діяльніст на розмаітых нивах давала шансу на одбудуваня лемківской громады і спадковины єй предків. В Радіо Лемко представиме жытя і творчіст того заслуженого Лемка, котрий своє жытя посвятил лемківскій справі.

Премієра проґраму в середу 17 липця 2024 о год. 20:00, повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – –

„(…) by ziemię
    zaorać
    na wzgórzu
i znów
    zaśpiewać
swoją pieśń
na swoim podwórzu”
/Paweł Stefanowski/

Powroty – motyw ten wybrzmiewa w wierszach łemkowskich twórców. On szemrze, dzwoni i dudni, nie daje wytchnienia. Nie dziwi to wcale, wszak los łemkowskiego narodu napisał tragiczny scenariusz. Wiedzie piórem naszych pisarzy, którzy urodzeni na Łemkowszczyźnie i obczyźnie, wszyscy powracają do rodzimego kraju – nie tylko fizycznie do górskiego krajobrazu z drewnianą chatą, ale też duchowo do dawnych lat i zapomnianych opowieści. W niełatwych, powojennych i powysiedleńczych czasach powrót na Łemkowszczyznę był aktem heroizmu, wymagał siły i sprzyjających wiatrów. Choć niektórym udało się powrócić, nie sposób było w całości odtworzyć świat zapamiętany przed deportacją. Paweł Stefanowski, łemkowski twórca, etnograf, publicysta i działacz kulturalno-społeczny, wszelkimi sposobami próbować wrócić do tego, co utracił on i jego naród. Jego działalność na różnorodnych polach dawała szansę na odbudowanie łemkowskiej społeczności i spuścizny jej przodków. W Radio Lemko zaprezentujemy biografię i twórczość tego zasłużonego Łemka, który swoje życie poświęcił łemkowskiej sprawie.

Premiera programu w środę 17 lipca 2024 o godz. 20:00, powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

Ярослав Поляньскі, Никифор (Епіфаній Дровняк), Марія і Павло Стефановскы, Крениця 1960
– – – – – – – – – – –
Jarosław Polański, Nikifor (Epifaniusz Drowniak), Maria i Paweł Stefanowscy, Krynica-Zdrój 1960

Павло Стефановскі (фот. Петро Басалыґа) / Paweł Stefanowski (fot. Piotr Basałyga)

Знимкы походят з родинного архіву Стефановскых.
Zdjęcia pochodzą z rodzinnego archiwum Stefanowskich.

Такыма словами нагварят чытачів до прібуваня смаків Лемковины Ґражыня Бетлей-Фурман – авторка книжкы о лемківскій кухни з Ріпок. Публикация выдавництва Лібра, з котрой вызерают смаковиты для очів кадры, містит парудесят переписів на стравы, што были хлібом насущым Лемків перед выселіньом і по поворотах на рідну землю. Найдете гын тіж оповіст о саді Петра Свиста, Лемківскій Ватрі, велийнім і великоднім празднуваню. З авторком книжкы зышли сме ся в Ріпках, де в своім ґаздівстві Свистовий Сад зорґанізувала презентацию і смакуваня страв. Побесідували сме о Ріпках з давных років і споминах дітиньства, смаках вынесеных з родинной хыжы, страв вареных на жывім огни. Дозволиме сой перемінити лемківскє прошыня до стола, тай речеме… Та влучте, та послухайте, та не дайте ся просити!

Премієра проґраму в середу 10 липця 2024 рока о год. 20:00, повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – –

Takimi słowami nakłania czytelników do próbowania smaków Łemkowyny Grażyna Betlej-Furman – autorka książki o łemkowskiej kuchni z Ropek. Publikacja wydawnictwa Libra, z której wyglądają smakowite dla oczu kadry, zawiera kilkadziesiąt przepisów na potrawy, będące chlebem powszednim Łemków przed wysiedleniem i po powrotach na rodzimą ziemię. Znajdziecie również opowieść o sadzie Petra Swysta, Łemkowskiej Watrze, wigilijnym i wielkanocnym świętowaniu. Z autorką książki spotkaliśmy się w Ropkach, gdzie w swoim gospodarstwie agroturystycznym Swystowy Sad zorganizowała prezentację i degustację potraw. Porozmawialiśmy o Ropkach z dawnych lat i wspomnieniach dzieciństwa, smakach wyniesionych z rodzinnego domu, potraw przyrządzanych na żywym ogniu. Pozwolimy sobie sparafrazować słowa łemkowskiego zaproszenia do stołu… Włączcie, posłuchajcie, nie dajcie się prosić!

Premiera programu w środę 10 lipca 2024 roku o godz. 20:00, powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

Презентация книжкы Ґражыны Бетлей-Фурман „Честуйте ся! Кухня лемківска з Ріпок” (фот. Володислав Грабан)
– – – – – – – – – – –
Prezentacja książki Grażyny Betlej-Furman „Częstujcie się! Kuchnia łemkowska z Ropek” (fot. Władysław Graban)