Miesiąc: maj 2025

Чым єст памят? Певно для каждого чловека памят буде мати кус іншу міру, адже быват она благословліньом, але тіж проклятьом. Єднако може ховати в собі дашто боляче, што хтіли бы сме вышмарити, але тіж найвекшы скарбы, котры способны жыти лем в памяти. То лада, до котрой мож вшытко вштурити, але не годно нич з ней достати. Артисты оддают голос своій памяти, дозваляют ій выйти на верха і приоблікают ю до такых барв, слів і форм, штобы была не лем на параду, але і для розбуджыня емоций. Для лемківскых артистів і тых, што черпают з Лемковины памят єст сильно споєна з простором, дольом і недольом нашой землі. Чи молоде поколіня може чути біль і порожыну? Чи старше поколіня годне радіти і чути спокій? Чи для каждого артисты і його творів нашло ся місце в нашій памяти? В проґрамі Радіо Лемко почуєте реляцию з выступліня історика штукы, Михала Шымко, котрого специяльністю єст лемківска штука – то ій посвячат свою докторску роботу на Університеті Маріі Кюрі-Склодовской в Любліні. Михал Шымко то тіж куратор выставы „Простір зовнішній і внутрішній. Образы Лемковины в гнешній штуці”. В проґрамі перенесеме ся на Лемковину, де при нагоді 35. Кермешу в Вільхівци оповіл о роли памяти в творчости гнешніх артистів лемківского походжыня. Приближыл історию і творы знаных артистів, але головні тых, котры не діждали ся передом векшой увагы. Выступліня в польскім языку.

Премієра проґраму в середу 28 мая 2025 рока о год. 20:00, повторіня в суботу і неділю (31.05-01.06) о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – –

Czym jest pamięć? Pewnie dla każdego człowieka pamięć będzie miała nieco inny wymiar, gdyż bywa ona błogosławieństwem, ale też przekleństwem. Jednocześnie możemy chować w niej coś bolesnego, co chętnie byśmy odrzucili, a także największe skarby, które tylko w pamięci są w stanie nadal żyć. To skrzynia, do której można włożyć wszystko, ale niczego nie sposób z niej wyciągnąć. Artyści oddają pamięci głos, pozwalają jej wydostać się na wierzch, ubierają ją w takie barwy, słowa i formę, by była nie tylko na pokaz, ale rozbudzała emocje. Dla łemkowskich artystów i tych, którzy czerpią z Łemkowszczyzny, pamięć jest mocno spojona z przestrzenią, dolą i niedolą naszej ziemi. Czy młode pokolenie może odczuwać ból i pustkę? Czy starsze pokolenie może się radować i czuć spokój? Czy dla każdego artysty i jego dzieł znalazło się miejsce w naszej pamięci? W programie Radio Lemko usłyszycie relację z wystąpienia historyka sztuki, Michała Szymko, który specjalizuje się w łemkowskiej sztuce – to jej poświęca swoją doktorską pracę na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Michał Szymko to kurator wystawy „Przestrzeń zewnętrzna i wewnętrzna. Obrazy Łemkowszczyzny w sztuce współczesnej”. W programie przeniesiemy się na Łemkowynę, gdzie przy okazji 35. Kermeszu w Olchowcu opowiedział o roli pamięci w twórczości współczesnych artystów łemkowskiego pochodzenia. Przybliżył historie i dzieła znanych artystów, ale przede wszystkim tych, którzy nie doczekali się wcześniej większej uwagi. Wystąpienie w języku polskim.

Premiera programu w środę 28 maja 2025 roku o godz. 20:00, powtórki w sobotę i niedzielę (31.05-01.06) o godz. 14:00.

Михал Шымко (фот. Домініка Копаньска) / Michał Szymko (fot. Dominika Kopańska)

Сесы слова нашого гостя почуєте в найближшым проґрамі. Коли реєстрували сме выклад проф. др. габ. Петра Шлянты на тему концтабору в Талергофі, задумали сме вернути до особы Пана професора і передставити Вам заслуженого чловека родом з лемківского середовиска. Гнешній директор Науковой Стациі Польской Академіі Наук в Відню мают долголітній стаж праці і шырокє знаня, котре здобывали в Польщы і за границьом. Подана на „папери” під видом вельох статій і книжок, посвяченых історичній тематиці, серед них можеме выокремити тогорічну публикацию „Ґорлиці – Тарнів 1915”. Професор Петро Шлянта сут тіж спілавтором підручників до вчыня істориі для середніх шкіл. В бесіді з Ярославом Стремецкым оповідят о своіх осягнінях, лемківскых коренях з Лосі, молодых роках і звекшаючім ся зацєкавліню історийом, котра вказала ся іх великом пасийом.

Просиме на премієру проґраму в середу 21.05.2025 о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю (24-25 мая) о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Te słowa naszego gościa usłyszycie w najbliższym programie. Kiedy rejestrowaliśmy wykład prof. dr. hab. Piotra Szlanty na temat obozu koncentracyjnego w Talerhofie, mieliśmy już w głowie zamysł, by wrócić do osoby Pana profesora i przedstawić Wam zasłużoną postać, wywodzącą się z łemkowskiego środowiska. Obecny dyrektor Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu ma na swoim koncie wieloletnie doświadczenie i obszerną wiedzę, zdobytą w Polsce oraz za granicą. Przelana została ona na „papier” pod postacią licznych artykułów i książek, poświęconych tematyce historycznej, wśród nich możemy wyróżnić tegoroczną publikację „Gorlice – Tarnów 1915”. Profesor Piotr Szlanta jest również współautorem podręczników do nauki historii dla szkół średnich. W rozmowie z Jarosławem Stremeckim opowie o swoich dokonaniach, łemkowskich korzeniach z Łosia, czasach młodości i rosnącego zainteresowania historią, która okazała się jego wielką pasją.

Zapraszamy na premierę programu w środę 21.05.2025 o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę (24-25 maja) o godz. 14:00.

проф. Петро Шлянта (знимка з приватного архіву) / prof. Piotr Szlanta (zdjęcie z prywatnego archiwum)

Час на кус поезиі в Радіо Лемко, а є ґу тому і нагода, адже выдатний лемківскій поета і діяч Володислав Грабан празднуют свій ювілей 70 уродин. То добра нагода припамятати, особливо молодшому поколіню, творчіст Пана Володислава Грабана. Не без причыны повідат ся, же Грабан малює словом Лемковину, рідны горы – тоты давны і гнешні, што памятают великы лемківскы громады, плекают жменьку тых, што вернули, тай серцьом зеленого дзвона прикликуют нарід розшмарений по куточках сьвіта. Просиме на проґрам, в котрім будеме оповідати о жытю артисты і запрезентуєме його вершы, тай не бракне особистых рефлексий автора проґраму – Данька Горощака. То тіж прекрасна нагода до того, штобы подати Володиславови Грабанови жычыня На Мгогая і Благая Літа! Дорогій ювіляте, жыйте нам долго і в здоровлю, з усьміхом і натхніньом до дальшой творчой праці. Ждеме Вашых наступных творів!

Володислав Грабан – лемківскій поета, культурний діяч, фотоґраф і перекладач. Вродил ся 15.05.1955 р. в Костомлотах к. Вроцлавя, де його родину депортували в часі акциі „Вісла”. Повело ся ім вернути на рідну Лемковину, котрій Володислав присвятил свою творчу і суспільну працю. Был думкодавцьом і ініциятором Лемківкскых Ватр і Лемківскых Творчых Осени, служыл на благо Музею Лемківской Культуры в Зиндранові і Православной Церкви св. Володимира Великого в Креници. Основатель і в роках 1994-1996 редактор часопису „Загорода”. Занимал ся тіж выдавничом діяльністю, вдякы ньому вышли друком книжкы Теодора Кузяка, Семана Мадзеляна, Івана Фуджака і Володимира Барны; переложыл вершы Б. І. Антонича на польскій язык. Выдал 7 збірок поезиі: “Твар серед тіни”, “На колпаку гір”, “Розшмарены пейзажы”, “Іконостас болю”, “Віра зеленых трав”, “Найти рівновагу душы”, “З землі до неба”, його творы публикували тіж в антольоґіях (в лемківскім, польскім, украіньскім, анґлицкім, італийскім, ческім і французкім языку). Член Національной Спілкы Писменників Украіны, нагороджали го в Польщы і в Украіні, м.ін одзначыли го Президент Речипосполитой Срібным Крестом Заслугы, Міністер Культуры і Штукы гонором Заслужений Діяч Культуры, Бурмістр Крениці Золотым Гербом Крениці-Здрою. Володислава Грабана в його праці підперала жена Олена, а іх діти активні передолжают культурну діяльніст для лемківской громады.

Премієра проґраму в четвер 15.05.2025 о год. 20:00, повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Czas na porcję poezji w Radio Lemko, a jest ku temu powód, gdyż wybitny łemkowski poeta i działacz Władysław Graban obchodzi jubileusz 70. urodzin. To dobra okazja do przypomnienia, zwłaszcza młodszemu pokoleniu, twórczości Pana Władysława Grabana. Nie bez powodu mówi się, że Graban maluje słowem Łemkowynę, rodzime góry – te dawne i dzisiejsze, które pamiętają wielkie łemkowskie społeczności, karmiące garstkę tych, którzy powrócili, a sercem zielonego dzwonu przywołują naród rozrzucony po zakątkach świata. Zapraszamy na program, w którym będziemy opowiadać o życiu artysty oraz zaprezentujemy jego wiersze, nie zabraknie też osobistych refleksji autora programu – Dańka Horoszczaka. To też wspaniała okazja do tego, by przekazać Władysławowi Grabanowi życzenia wielu dobrych lat! Wiwat jubilat! Niech nam żyje długo i w zdrowiu, z uśmiechem i natchnieniem do dalszej pracy twórczej. Czekamy na Pana kolejne utwory!

Władysław Graban – łemkowski poeta, działacz kulturalny, fotograf i tłumacz. Urodził się 15.05.1955 r. w Kostomłotach k. Wrocławia, dokąd jego rodzinę deportowano w ramach akcji „Wisła”. Udało im się powrócić na rodzimą Łemkowszczyznę, której Władysław poświęcił swoją twórczą i społeczną pracę. Był pomysłodawcą i inicjatorem Łemkowskich Watr i Łemkowskich Jesieni Twórczych, znaczący wkład wniósł w działalność Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej i Prawosławnej Parafii św. Włodzimierza Wielkiego w Krynicy-Zdroju, założyciel i redaktor czasopisma „Zahoroda” w latach 1994-1996. Zajmował się również działalnością wydawniczą, dzięki niemu drukiem pojawiły się książki Teodora Kuziaka, Semana Madzelna, Iwana Fudżaka i Wołodymyra Barny; przetłumaczył wiersze B. I. Antonycza na język polski. Wydał 7 tomików wierszy: “Twarz pośród cieni”, “Na kołpaku gór”, “Rozsypane pejzaże”, “Ikonostas bolu”, “Wira zelenych traw”, “Znaleźć równowagę duszy”, “Z ziemi do nieba”, jego utwory publikowane były również w antologiach (w języku łemkowskim, polskim, ukraińskim, angielskim, włoskim, czeskim i francuskim). Członek Narodowego Związku Pisarzy Ukrainy, nagradzany w Polsce i Ukrainie, m.in. został uhonorowany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Srebrnym Krzyżem Zasługi, przez Ministra Kultury i Sztuki odznaczeniem Zasłużony Działacz Kultury oraz przez Burmistrza Krynicy-Zdroju Złotym Herbem Krynicy-Zdroju. Władysława Grabana w jego pracy wspierała żona Olena, a ich dzieci prowadzą aktywną działalność dla łemkowskiej społeczności.

Premiera programu w czwartek 15.05.2025 o godz. 20:00, powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

Володислав Грабан, фот. Наталия Грабан / Władysław Graban, fot. Natalia Graban