Miesiąc: czerwiec 2025

Виділо бы ся, же чорне, може барже бронзове, а кєд ся призриме, буде і кус рджаве, жолтаве… Правду речы, барва залежыт од того, якє дерево схіснувало ся до його продукциі. Іде о дехет, котрого вытваряньом занимали ся Білянчане. То продукт сухой дестиляциі дерева, выкорыстуваний до смаруваня і клиіня, забезпечаня дерева, скор і полотен, лічыня ґаздівскых зьвірят, тай нашол своє місце в народній медицині. Што знаме гнеска о дехтю, а што іщы можеме одкрыти? Одкаль ся взяло сесе занятя на Лемковині? І чи лем в Білянці і Лоси продукували дехет? На сесе і інше прібуют найти одповід гості нашого наступного проґраму – Ганя Чухта і Пьотр Ясьон зо стоваришыня Сівітас Ностра. Оповідят Вам о своім проєкті, посвяченім дехтю і дехтярям, заповідят, што для Вас рыхтуют і в чім будете годны взяти участ того літа. Мают они велику надію, же серед Вас найдут ся люде, котры рады до того проєкту долучат і поділят ся своім знаньом не лем о білянчаьнскім фасі, але о самій Білянці. Кєд Ваша родина або сусіды чи знаємы походят з того села на Лемковині, дайте ся чути. Пиште до нас на info@radio-lemko.pl або до стоваришыня majsterniakarpat@gmail.com.

Просиме на проґрам в середу 11.06.2025 о годині 20:00. Повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – – – –

Zdawałoby się czarne, może bardziej brązowe, a jeśli się przyjrzymy, będzie i nieco rdzawe, żółtawe… A tak naprawdę, barwa zależy od tego, jakie drewno wykorzystano do jego produkcji. Mowa o dziegciu, którego pozyskiwaniem zajmowali się bielanczanie. To produkt suchej destylacji drewna, wykorzystywany do smarowania i klejenia, zabezpieczania drewna, skór i płócien, leczenia zwierząt gospodarskich, a także znalazł on swoje miejsce w ludowej medycynie. Co wiemy dziś o dziegciu, a co wciąż możemy odkryć? Skąd wzięło się to zajęcie na Łemkowszczyźnie? I czy tylko w Bielance i Łosiu produkowano dziegieć? Na te i inne pytania próbują znaleźć odpowiedź goście naszego kolejnego programu – Hania Czuchta i Piotr Jasion ze stowarzyszenia Civitas Nostra. Opowiedzą Wam o swoim projekcie, poświęconym dziegciu i dziegciarzom, zapowiedzą, co szykują dla Was i w czym będziecie mogli wziąć udział nadchodzącego lata. Mają oni wielką nadzieję, że wśród Was znajdą się osoby, które chętnie dołączą do tego projektu i podzielą się swoją wiedzą nie tylko o bielanczańskim fachu, ale o samej Bielance. Jeśli Wasza rodzina bądź znajomi czy sąsiedzi pochodzą z tej wsi na Łemkowynie, dajcie o sobie znać. Piszcie do nas na info@radio-lemko.pl lub do stowarzyszenia majsterniakarpat@gmail.com.

Zapraszamy na program w środę 11.06.2025 o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

Ученик дехтяря, Фома Дошна, рыхтує смолівкы до выпаляня дехтю (фот. Ганя Чухта)
Uczeń dziegciarza, Tomasz Doszna, przygotowuje szczapy do wypalania dziegciu (fot. Hania Czuchta)

Коли пару років тому акторка, Моніка Бабуля, приіхала жыти до Низкого Бескида, знала, де пришла. Знала нелегку історию тых земель і єй мешканців, котры выгнаны в ’47 році в рамах акциі „Вісла” мусіли лишыти своі хыжы і тот найближший серци краєвид гір і лісів. Не знала, же познат ту чловека, з котрым буде барз добрі ся розуміти і взаємні збогачати в творчім просторі. Музик, Мірко Боґонь, внук Лемкыні, котра з маленьком дівочком мусіла выіхати з Лемковины, во вшелеякых музичных проєктах вертат до корени, не лем плекат, але тіж творит лемківску культуру. Разом з Моніком, котрой дідове были новыма осадниками на Лемковині, рішыли высловити своі передуманя і емоциі в найліпшій для ся формі – артистичній. З помочом сценаристкы, Малґожаты Пілаціньской, тай режысера, Маріюша Лясковского, повело ім ся створити театральний спектакль „Зберачы Кости”, котрий недавно мал свою премієру. Юж в червци зас буде змога го увидіти (дрібниці гев). Просиме на бесіду з Моніком Бабульом о нелегкым процесі творіня спектаклю, што дотыкат минулого Лемковины, оповідат о ній як о домі тых, што были выгнаны, але тіж тых, што пришли на іх місце.

Премієра проґраму в середу 4 червця 2025 о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю (7-8 червця) о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – –

Kiedy kilka lat temu aktorka, Monika Babula, przyjechała w Beskid Niski, wiedziała, dokąd przybyła. Znała niełatwą historię tych ziem i jej mieszkańców, którzy wygnani w ’47 roku w ramach akcji „Wisła” musieli opuścić swoje domy oraz porzucić najbliższy sercu krajobraz gór i lasów. Nie wiedziała, że pozna tu człowieka, z którym będzie bardzo dobrze się rozumieć i wzajemnie wzbogacać w przestrzeni twórczej. Muzyk, Mirek Bogoń, wnuk Łemkini, która z malutką córeczką musiała wyjechać z Łemkowszczyzny, w przeróżnych projektach artystycznych powraca do korzeni, nie tylko odwołuje się do łemkowskiej kultury, ale również ją tworzy. Wspólnie z Moniką, której dziadkowie byli nowymi osadnikami na Łemkowynie, postanowili wyrazić swoje przemyślenia i emocje w najlepszej dla siebie formie – artystycznej. Z pomocą scenarzystki, Małgorzaty Piłacińskiej, a także reżysera, Mariusza Laskowskiego, udało im się stworzyć spektakl teatralny „Zbieracze Kości”, który niedawno miał swoją premierę. Już w czerwcu znów będzie możliwość go zobaczyć (szczegóły tutaj). Zapraszamy na wywiad z Moniką Babulą o niełatwym procesie tworzenia spektaklu, dotykającego przeszłości Łemkowyny, opowiadającego o niej jak o domu tych, którzy zostali wygnani, a także tych, którzy przyszli na ich miejsce.

Premiera programu w środę 4 czerwca 2025 o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę (7-8 czerwca) o godz. 14:00.


Творці спектаклю „Зберачы Кости” (archiwum prywatne) / Twórcy spektaklu „Zbieracze Kości” (приватний архів)