Autor: Radio-Lemko.pl

Земля гейбы матір дає жытя, плекат і хоронит чловека. В гнешніх часах, хоц цивілізация міцно нас охопила, припоминаме сой, же треба вертати до джерела, до натуры. Люде од віків знали лічыти ся зільом, подавали сой знаня, не треба ім было рецепт і таблеток, адже знали, што на яку біду може помочы. Тепер глядаме одповіди в мудрости предків, а вчены потверджают, же тото, што робили нашы дідове не было выдумком, забобоном, але мало сенс. О тім могли почути гості тогорічной Лемківской Ватры в Ждыни в Просторі Слова, де Ганя Чухта, зілярка і фітотерапевтка, вказала і оповіла, до чого можеме схіснувати зіля, котре росне на Лемковині. Як зберати зіля, на што оне помагают, якы добра можеме з нього зрыхтувати, якы сут лемківскы назвы рослин і дуже веце дознате ся в проґрамі Радіо Лемко.

Премієра авдициі в середу 13 вересня о год. 20:00, повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – –

Ziemia niczym matka daje życie, karmi i chroni człowieka. W dzisiejszych czasach, choć cywilizacja nas opanowała, przypominamy sobie, że należy powracać do źródła, do natury. Ludzie od wieków potrafili leczyć się ziołami, przekazywali sobie wiedzę, nie potrzebowali recept i tabletek, gdyż wiedzieli, co na jakie schorzenie może pomóc. Teraz szukamy odpowiedzi w mądrościach przodków, a naukowcy potwierdzają, że to, co robili nasi dziadkowie nie było wymysłem, zabobonem, ale miało sens. O tym mogli posłuchać tegoroczni goście Łemkowskiej Watry w Zdyni w Przestrzeni Słowa, gdzie Anna Czuchta, zielarka i fitoterapeutka, pokazała i opowiedziała, do czego możemy wykorzystać zioła, rosnące na Łemkowszczyźnie. Jak zbierać rośliny, na co pomagają, jakie dobra możemy z nich przygotować, jakie są łemkowskie nazwy roślin i wiele więcej dowiecie się w najbliższym programie Radio Lemko.

Premiera audycji w środę 13 września o godz. 20:00, powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

фот. Зузана Кацерова / fot. Zuzana Kacerova

Для єдных то лем папір, а для нашого редактора, Данька Горощака, то двері до давной Лемковины, яку знал з оповідань своіх дідів. Певно тіж іх мате, може тримате іх в альбумах, а може ждут на внуків в скриночці на поді. З них вызьбілілым пізріньом смотрят на нас люде, о котрых сьвіт давно забыл. А кєд по них сігаме, то як бы тоты люде ставали ся нам барже близкы. Бесідуєме гев о знимках, бо якраз просиме Вас на проґрам о істориі єдной фотоґрафіі, котра порушыла Данька на тільо, што мусіл зробити о ней авдицию. Як все, буде і фільозофічні, і весело, а вшытко подане з вынятковом лемківском музиком. Для вытрималых на кінци проґраму буде несподіванка… лем о тім уж сами мусите ся переконати.

Премієра проґраму в середу 06.09.2023 о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – – –

Dla jednych to tylko papier, a dla naszego redaktora, Dańka Horoszczaka, to drzwi do dawnej Łemkowyny, którą znał z opowiadań swoich dziadków. Pewnie też je macie, może przechowujecie je w albumach, a może na wnuki w skrzyneczce na strychu. Z nich wyblakłym spojrzeniem spoglądają na nas ludzie, o których świat dawno zapomniał. A gdy po nie sięgamy, to jakby ci ludzie stawali nam się bardziej bliscy. Mowa tu o zdjęciach, bo właśnie zapraszamy Państwa na program o historii jednej fotografii, która na tyle poruszyła Dańka, że musiał zrobić o tym audycję. Jak zawsze będzie i filozoficznie, i zabawnie, a wszystko podane z wyjątkową łemkowską muzyką. Dla wytrwałych na koniec programu niespodzianka w postaci…. ale o tym to już Państwo muszą się sami przekonać.

Premiera programu w środę 06.09.2023 o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

Од лівой стоят: Адам Горощак і єго жена Юстина Горощак з дому Гербут (прадідове Данька)
Од лівой сідят: Гаврив Горощак і Анастазия Горощак з дому Малиняк (прапрадідове Данька)
Знимка з весіля Адама і Юстины Горощаків роблена в 20-тых роках ХХ столітя в Білцареві (Лемковина).
/ з архіву родины Горощаків

Od lewej stoją: Adam Horoszczak i jego żona Justyna Horoszczak z domu Herbut (pradziadkowie Dańka)
Od lewej siedzą: Gabriel Horoszczak i Anastazja Horoszczak z rodu Malyniak (prapradziadkowie Dańka)
Zdjęcie z wesela Adama i Justyny Horoszczaków wykonane w latach 20-tych XX wieku w Binczarowej (Łemkowszczyzna).
/ z archiwum rodziny Horoszczaków

„Білцаривскы Оповіданя”, Ярослав Горощак (фот. Данько Горощак)
О книжці споминаме в проґрамі, кєд бысте хотіли єй придбати, пиште ґу нам. Книжка по лемківскы.

„Binczarowskie opowiadania”, Jarosław Horoszczak (fot. Daniel Horoszczak)
O książce wspominamy w programie, jeśli chcieliby Państwo nabyć książkę, piszcie do nas. Książka w języku łemkowskim.

Так звали жены, котры мали таємну і недоступну для іншых силу, дар лічыня, одчыняня гроків, але тіж чаруваня. Єдным ся видит, же то сила нечыста, другы думают, же то Божий дар. По чім познати відмы і де годны сме іх гнеска стрітити? Чом громада з єдной страны ся до них просила, а з другой ся іх бояла? Чом босоркані глядают наступця і хцут подати свій дар дале? Чи самы можеме зняти грокы? О женах з вынятковыма здібностями і своіх тереновых баданях оповіла Ольга Соляр, доктор етнольоґіі, ведуча Фундациі Магія Карпат. Буде не лем о давных часах, але карпацкых селах, в котрых до гнеска можеме задуркати до босоркіных двери. Просиме на реляцию з 41. Лемківской Ватры в Ждыни, де в Просторі Слова ватряне могли почути бесіду Лідиі Іванюх з Ольгом Соляр. Реляция по польскы.

Премієра проґраму в середу 30.08.2023 о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – –

Tak nazywano kobiety, mające tajemniczą i niedostępną dla innych siłę, dar leczenia, odczyniania uroków, ale też czarowania. Jednym wydaje się, że to siła nieczysta, drudzy sądzą, że to dar Boży. Po czym poznać wiedźmę i gdzie możemy je dziś spotkać? Dlaczego społeczność z jednej strony się do nich zwracała, a z drugiej się ich bała? Czemu bosorki szukają następczyni i chcą przekazać swój dar dalej? Czy sami możemy zdjąć uroki? O kobietach z wyjątkowymi zdolnościami i swoich badaniach terenowych opowiedziała Olga Solarz, doktor etnologii, prezeska Fundacji Magia Karpat. Będzie nie tylko o dawnych czasach, ale karpackich wioskach, w których do dziś możemy zapukać do drzwi bosorki. Zapraszamy na relację z 41. Łemkowskiej Watry w Zdyni, gdzie w Przestrzeni Słowa watrowicze mogli usłyszeć rozmowę Lidii Iwaniuch z Olgą Solarz. Relacja w języku polskim.

Premiera programu w środę 30.08.2023 o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

знимкы з тереновых бадань Ольгы Соляр / zdjęcia z badań terenowych Olgi Solarz

В давных часах люде на селі барз тяжко робили на своіх і не лем ґаздівках, давало ім тото шансу, штобы в тых нелегкых часах ся утримати. Сельскє жытя было чысто інше од містецкого, о вельох справах рішала біда, не каждий міг ся вчыти, выдати ся за любого, аж і дозволити собі на дашто так просте як черевікы. Вельку ролю в плеканю домашнього огниска мали головні жены, котры крім роботы в поли занимали ся дітми, хыжом ци заробітчали. Робили понад силу, а іх труд был барз недоціняний. Як выглядала доля нашых баб? Том темом заняла ся авторка книжкы „Хлопкы. Оповіст о нашых бабах” Йоанна Куцєль-Фридришак, котрой авторску стрічу мали сме чест зареєструвати на 41. Лемківскій Ватрі в Ждыни. В проґрамі почуєте бесіду Анны Бас з авторком о селі минувшости, соспільных нерівностях, тягарі на плечаш поколінь і як сесе формує гнешній сьвіт.

Премієра проґраму в середу 23.08.2023 о год. 20:00, повторіня в суботу і неділю (26-27.08) о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – –

Od najdawniejszych czasów mieszkańcy wiosek bardzo ciężko pracowali w swoich i nie tylko gospodarstwach, dawało im to szansę, by w tych niełatwych czasach się utrzymać. Wiejskie życie było skrajnie inne od miejskiego, o wielu sprawach decydowała bieda, nie każdy mógł się uczyć, wyjść za ukochanego, a nawet pozwolić sobie na tak przyziemną rzecz jak buty. Szczególną rolę w podtrzymywaniu domowego ogniska miały kobiety, które poza pracą na roli zajmowały się dziećmi, domem czy pracą zarobkową. Pracowały ponad siłę, a ich wysiłek był bardzo niedoceniany. Tę tematykę porusza autorka książki „Chłopki. Opowieść o naszych babkach” Joanna Kuciel-Frydryszak, której spotkanie autorskie mieliśmy przyjemność zarejestrować na 41. Łemkowskiej Watrze w Zdyni. W programie usłyszycie rozmowę Anny Bas z autorką o wiosce przeszłości, społecznych nierównościach, ciężarze na barkach pokoleń i jak on kształtuje dzisiejszy świat.

Premiera programu w środę 23.08.2023 o godz. 20:00, powtórki w sobotę i niedzielę (26-27.08) o godz. 14:00.

жены копают компері, з книжкы „Забыты образы. Лемковина на знимках Джона Маслея з років 1923 і 1938”
kobiety podczas wykopków, z książki „Zapomniane obrazy. Łemkowszczyzna w fotografii Johna Masleya z lat 1923 i 1938”

Любите літо? Долгы, сонечны дны, вільны од школы? Певно векшіст з Вас покывало головом на згоду. Може в вакациі іздите в горы, над море або озера, до міста або до села. Літо то пригода! Пташок Хованец з Лемколянду тіж барз любит тоту пору рока і разом з дідом Семаном рады будут Вам о ній оповісти – о природі, праці і одпочынку, о подорожуваню. По чім познати, же пришло літо? Хто не має вакаций? Чом пчолы гуляют? Вшытко тото і іщы веце дознате ся в проґрамі для діти. Будте уважны! Для нашых малых слухачів маме тіж конкурс, прирыхтуваний разом з Фай по свому. Реґулямін конкурсу найдете гев.

Просиме вшыткы діточкы на едукацийний проґрам в середу 21.06.2023 о год. 19:00. Повторіня будеме пущати в суботу і неділю 24-25.06 тіж о годині 19:00.

– – – – – – – – – – – – – – –

Lubicie lato? Długie, słoneczne dni, wolne od szkoły? Pewnie większość z Was pokiwała głową twierdząco. Może w wakacje jeździcie w góry, nad morze lub jeziora, do miasta albo na wieś. Lato to przygoda! Ptaszek Chowaniec z Lemkolandu też bardzo lubi tę porę roku i razem z dziadkiem Semanem chętnie Wam o niej opowiedzą – o przyrodzie, pracy i odpoczynku, o podróżowaniu. Po czym poznać, że przyszło lato? Kto nie ma wakacji? Dlaczego pszczoły tańczą? O tym wszystkim i jeszcze więcej dowiecie się w programie dla dzieci. Bądźcie uważni! Dla naszych małych słuchaczy mamy również konkurs, przygotowany wspólnie z Faj po swomu. Regulamin konkursu znajdziecie tutaj.

Zapraszamy wszystkie dzieciaki na program edukacyjny w środę 21.06.2023 o godz. 19:00. Powtórki emitować będziemy w sobotę i niedzielę 24-25.06 też o godz. 19:00.

28 червця 1914 рока, коли сербскій нацийоналиста, Гаврило Принцип, застрилив австро-мадярского сукцесора, Франца Фердинанда, люде в Європі не знали іщы, же тото выдаріня доведе до выбуху І сьвітовой війны. Війны, котра принесе мелийоны жертв і соткы кільометрів спаленой землі. В нашім проґрамі од Сараєва перенесеме ся на терены Галичыны, в тім на нашу Лемковину, што была театром війсковых дій на зламі 1914 і 1915 рока. Ярко Стремецкій разом зо своім гостьом, Ваньом Рубичом, просят на історичний проґрам, в котрім представлят долю володарів, ведучых, жолнірів і цивілів, котры нашли ся в огни воєнных дій.

Премієра авдициі 14 червця 2023 рока о год. 20:00, повторіня в суботу і неділю (17-18.06) о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – –

28 czerwca 1914 roku, kiedy serbski nacjonalista, Gavrilo Princip, zastrzelił austro-węgierskiego następcę tronu, Franciszka Ferdynanda, obywatele Europy nie wiedzieli jeszcze, że to wydarzenie doprowadzi do wybuchu I wojny światowej. Wojny, która przyniesie miliony ofiar i setki kilometrów spalonej ziemi. W naszym programie z Sarajewa przeniesiemy się na tereny Galicji, w tym na naszą Łemkowynę, będącą teatrem wojskowych działań na przełomie 1914 i 1915 roku. Jarosław Stremecki wspólnie ze swoim gościem, Janem Rubiczem, zapraszają na program historyczny, w którym przedstawią losy władców, dowódców, żołnierzy i ludności cywilnej, która znalazła się w ogniu działań wojennych.

Premiera audycji 14 czerwca 2023 roku o godz. 20:00, powtórki w sobotę i niedzielę (17-18.06) o godz. 14:00.

Рыхтуваня штурмовых компаній 100. Цєшыньского Полку Піхоты на потоці Білянка перед ґорлицком офенсивом (джерело Народовий Цифровий Архів)
Ćwiczenia kompanii szturmowych 100. Cieszyńskiego Pułku Piechoty na potoku Bielanka przed ofensywą gorlicką (źródło Narodowe Archiwum Cyfrowe)

105 років тому на сьвіті появило ся тритомове опус маґнум отця Емілияна Кубека (1857–1940), грекокатолицкого священника, языкознавця, публициста і писателя. Богатырям повісти „Марко Шолтыс” голос дали мешканці села Снаків коло Бардійова, в якым то селі отец Кубек душпастырювал 18 років, закля пішол на еміґрацию до Штатів. В книжці можна сьлідити долю Марка Фурмана і його нелегку дорогом од бідака до богатого пана, годны сме попри тім познати сельскє жытя і язык Русинів в періоді од 70. років XIX столітя аж по рік 1917. Грицко Суханич просит Вас на літерацку подорож в давны часы, медже мешканців полудньовых схылів Карпат.

Премієра проґраму в середу 7 червця 2023 о год. 20:00, повторіня в суботу і неділю (10-11.06) о год. 14:00.

– – – – – – – – –

105 lat temu ujrzało światło dzienne trzytomowe opus magnum księdza Emiliana Kubeka (1857–1940), greckokatolickiego duchownego, językoznawcy, publicysty i pisarza. Bohaterom powieści „Marko Szołtys” swojego głosu użyczyli mieszkańcy wsi Snakov koło Bardejowa, gdzie ksiądz Kubek był kapłanem przez 18 lat, zanim wyjechał na emigrację do USA. W książce możemy śledzić losy Marka Furmana, jego niełatwą drogę od biedaka do zamożnego pana, a przy tym poznamy wiejskie życie i język Rusinów w okresie od lat 70. XIX wieku, aż do roku 1917. Hrycko Suchanycz zaprasza na podróż w dawne czasy, pomiędzy mieszkańców południowych stoków Karpat.

Premiera programu w środę 7 czerwca 2023 o godz. 20:00, powtórki w sobotę i niedzielę (10-11.06) o godz. 14:00.

Товаришыт нам она на каждім кроці – дома при родиннім столі, при бюрку в роботі і кавярнянім столику, коли стрітиме ся зо знайємыма. Декотры без єй аромату не годны звлечы ся з постелі, іншы пют ю лем про єй смак. Чорна, з молоком, солоджена, а може з приправами? Варена чи розпущана? Зимом пєме ю до пєрника, літом на зимно з льодами. Вельо з нас зачынат свій ден од горнятка горячой кавы, але чи знаме, як ся стало, же на добре загостила в нашім жытю? Послухайте проґраму з Гардеробы Мейк Ляйф Лемко, в котрім Міля Стрілка запросит Вас на оповіст о істориі кавы і поділит ся рядом цєкавинок!

Слухайте в середу 31.05.2023 о год. 20:00, повторіня проґраму в суботу і неділю (3-4.06.) о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – –

Towarzyszy nam ona każdym kroku – w domu przy rodzinnym stole, przy biurku w pracy i kawiarnianym stoliku, kiedy spotykamy się ze znajomymi. Niektórzy bez jej aromatu nie mogą zwlec się z łóżka, inni piją ją tylko z uwagi na walory smakowe. Czarna, z mlekiem, słodzona, a może z przyprawami? Parzona czy rozpuszczalna? Zimą pijemy ją do piernika, latem na zimno z lodami. Wielu z nas zaczyna swój dzień od kubka kawy, ale czy wiemy, jak się stało, że na dobre zagościła w naszym życiu? Posłuchajcie programu z Garderoby Make Life Lemko, w którym Emilia Striłka zaprosi Was na opowieść o historii kawy i podzieli się szeregiem ciekawostek!

Słuchajcie w środę 31.05.2023 o godz. 20:00, powtórki programu w sobotę i niedzielę (3-4.06.) o godz. 14:00.

Наш редакцийний камрат, Данько Горощак, кінцьом квітня того рока выбрал ся в поломничество на Святу Гору Атос (Афон). Самотню звану Загорідком Божой Матери, в якій веце, як тисяч років правослявны монахы цілий час молят ся до Бога. По повороті з того уникального і чудового місця рішыл поділити ся з Вами своіма спостережынями і передуманями, зато просит Вас на прогульку по „його” Атосі, стежками, якы сам перешол і місцями, якы сам виділ. В авдициі почуєте творы Марціна Абійского, котрий медже іншыма вчыл ся візантийского сьпіву в Народній Консерваториі і студиювал теольоґію в Атеньскім Університеті. Мож повісти, же є найвекшым знавцьом візантийской музикы в Польщи, часто іздит на Атос, де монахів вчыт сьпіву. Щыро просиме выбрати ся в тоту духову дорогу разом з Даньком, в поломничество на Святу Гору Атос.

Премієра проґраму в середу 24 мая 2023 о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю (27-28.03) о год. 14:00.

Заохочаме одвидіти канал Ютуб Марціна Абійского і його конто на Спотіфай.

– – – – – – – – – – – –

Nasz redakcyjny kolega, Daniel Horoszczak, pod koniec kwietnia tego roku wybrał się na pielgrzymkę na Świętą Górę Athos. Samotnię zwaną Ogrodem Matki Bożej, na której od ponad tysiąca lat prawosławni mnisi nieustannie wznoszą modlitwy do Boga. Po powrocie z tego unikalnego i niesamowitego miejsca postanowił podzielić się z Wami swoimi spostrzeżeniami i wrażeniami, dlatego zaprasza Was na spacer po „jego” Atosie, po ścieżkach, które sam przeszedł, po miejscach, które sam zobaczył. W audycji usłyszycie utwory Marcina Abijskiego, uczył się on m.in. śpiewu bizantyjskiego w Konserwatorium Narodowym i studiował teologię na Uniwersytecie Ateńskim. Można śmiało powiedzieć, że jest największym znawcą muzyki bizantyjskiej w Polsce, często bywa na Atosie, gdzie uczy mnichów śpiewu. Serdecznie zapraszamy wybrać się w tę duchową podróż razem z Danielem, z pielgrzymką na Świętą Górę Athos.

Premiera programu w środę 24 maja 2023 o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę (27-28.03) o godz. 14:00.

Zachęcamy do odwiedzenia kanału YouTube Marcina Abijskiego i jego konta na Spotify.

Знимкы Dанька Горщака і Кирила Панцюка
Zdjęcia Daniela Horoszczaka i Kyryła Panciuka