Radio-Lemko.pl

Коли пару років тому акторка, Моніка Бабуля, приіхала жыти до Низкого Бескида, знала, де пришла. Знала нелегку історию тых земель і єй мешканців, котры выгнаны в ’47 році в рамах акциі „Вісла” мусіли лишыти своі хыжы і тот найближший серци краєвид гір і лісів. Не знала, же познат ту чловека, з котрым буде барз добрі ся розуміти і взаємні збогачати в творчім просторі. Музик, Мірко Боґонь, внук Лемкыні, котра з маленьком дівочком мусіла выіхати з Лемковины, во вшелеякых музичных проєктах вертат до корени, не лем плекат, але тіж творит лемківску культуру. Разом з Моніком, котрой дідове были новыма осадниками на Лемковині, рішыли высловити своі передуманя і емоциі в найліпшій для ся формі – артистичній. З помочом сценаристкы, Малґожаты Пілаціньской, тай режысера, Маріюша Лясковского, повело ім ся створити театральний спектакль „Зберачы Кости”, котрий недавно мал свою премієру. Юж в червци зас буде змога го увидіти (дрібниці гев). Просиме на бесіду з Моніком Бабульом о нелегкым процесі творіня спектаклю, што дотыкат минулого Лемковины, оповідат о ній як о домі тых, што были выгнаны, але тіж тых, што пришли на іх місце.

Премієра проґраму в середу 4 червця 2025 о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю (7-8 червця) о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – –

Kiedy kilka lat temu aktorka, Monika Babula, przyjechała w Beskid Niski, wiedziała, dokąd przybyła. Znała niełatwą historię tych ziem i jej mieszkańców, którzy wygnani w ’47 roku w ramach akcji „Wisła” musieli opuścić swoje domy oraz porzucić najbliższy sercu krajobraz gór i lasów. Nie wiedziała, że pozna tu człowieka, z którym będzie bardzo dobrze się rozumieć i wzajemnie wzbogacać w przestrzeni twórczej. Muzyk, Mirek Bogoń, wnuk Łemkini, która z malutką córeczką musiała wyjechać z Łemkowszczyzny, w przeróżnych projektach artystycznych powraca do korzeni, nie tylko odwołuje się do łemkowskiej kultury, ale również ją tworzy. Wspólnie z Moniką, której dziadkowie byli nowymi osadnikami na Łemkowynie, postanowili wyrazić swoje przemyślenia i emocje w najlepszej dla siebie formie – artystycznej. Z pomocą scenarzystki, Małgorzaty Piłacińskiej, a także reżysera, Mariusza Laskowskiego, udało im się stworzyć spektakl teatralny „Zbieracze Kości”, który niedawno miał swoją premierę. Już w czerwcu znów będzie możliwość go zobaczyć (szczegóły tutaj). Zapraszamy na wywiad z Moniką Babulą o niełatwym procesie tworzenia spektaklu, dotykającego przeszłości Łemkowyny, opowiadającego o niej jak o domu tych, którzy zostali wygnani, a także tych, którzy przyszli na ich miejsce.

Premiera programu w środę 4 czerwca 2025 o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę (7-8 czerwca) o godz. 14:00.


Творці спектаклю „Зберачы Кости” (archiwum prywatne) / Twórcy spektaklu „Zbieracze Kości” (приватний архів)

Чым єст памят? Певно для каждого чловека памят буде мати кус іншу міру, адже быват она благословліньом, але тіж проклятьом. Єднако може ховати в собі дашто боляче, што хтіли бы сме вышмарити, але тіж найвекшы скарбы, котры способны жыти лем в памяти. То лада, до котрой мож вшытко вштурити, але не годно нич з ней достати. Артисты оддают голос своій памяти, дозваляют ій выйти на верха і приоблікают ю до такых барв, слів і форм, штобы была не лем на параду, але і для розбуджыня емоций. Для лемківскых артистів і тых, што черпают з Лемковины памят єст сильно споєна з простором, дольом і недольом нашой землі. Чи молоде поколіня може чути біль і порожыну? Чи старше поколіня годне радіти і чути спокій? Чи для каждого артисты і його творів нашло ся місце в нашій памяти? В проґрамі Радіо Лемко почуєте реляцию з выступліня історика штукы, Михала Шымко, котрого специяльністю єст лемківска штука – то ій посвячат свою докторску роботу на Університеті Маріі Кюрі-Склодовской в Любліні. Михал Шымко то тіж куратор выставы „Простір зовнішній і внутрішній. Образы Лемковины в гнешній штуці”. В проґрамі перенесеме ся на Лемковину, де при нагоді 35. Кермешу в Вільхівци оповіл о роли памяти в творчости гнешніх артистів лемківского походжыня. Приближыл історию і творы знаных артистів, але головні тых, котры не діждали ся передом векшой увагы. Выступліня в польскім языку.

Премієра проґраму в середу 28 мая 2025 рока о год. 20:00, повторіня в суботу і неділю (31.05-01.06) о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – –

Czym jest pamięć? Pewnie dla każdego człowieka pamięć będzie miała nieco inny wymiar, gdyż bywa ona błogosławieństwem, ale też przekleństwem. Jednocześnie możemy chować w niej coś bolesnego, co chętnie byśmy odrzucili, a także największe skarby, które tylko w pamięci są w stanie nadal żyć. To skrzynia, do której można włożyć wszystko, ale niczego nie sposób z niej wyciągnąć. Artyści oddają pamięci głos, pozwalają jej wydostać się na wierzch, ubierają ją w takie barwy, słowa i formę, by była nie tylko na pokaz, ale rozbudzała emocje. Dla łemkowskich artystów i tych, którzy czerpią z Łemkowszczyzny, pamięć jest mocno spojona z przestrzenią, dolą i niedolą naszej ziemi. Czy młode pokolenie może odczuwać ból i pustkę? Czy starsze pokolenie może się radować i czuć spokój? Czy dla każdego artysty i jego dzieł znalazło się miejsce w naszej pamięci? W programie Radio Lemko usłyszycie relację z wystąpienia historyka sztuki, Michała Szymko, który specjalizuje się w łemkowskiej sztuce – to jej poświęca swoją doktorską pracę na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Michał Szymko to kurator wystawy „Przestrzeń zewnętrzna i wewnętrzna. Obrazy Łemkowszczyzny w sztuce współczesnej”. W programie przeniesiemy się na Łemkowynę, gdzie przy okazji 35. Kermeszu w Olchowcu opowiedział o roli pamięci w twórczości współczesnych artystów łemkowskiego pochodzenia. Przybliżył historie i dzieła znanych artystów, ale przede wszystkim tych, którzy nie doczekali się wcześniej większej uwagi. Wystąpienie w języku polskim.

Premiera programu w środę 28 maja 2025 roku o godz. 20:00, powtórki w sobotę i niedzielę (31.05-01.06) o godz. 14:00.

Михал Шымко (фот. Домініка Копаньска) / Michał Szymko (fot. Dominika Kopańska)

Сесы слова нашого гостя почуєте в найближшым проґрамі. Коли реєстрували сме выклад проф. др. габ. Петра Шлянты на тему концтабору в Талергофі, задумали сме вернути до особы Пана професора і передставити Вам заслуженого чловека родом з лемківского середовиска. Гнешній директор Науковой Стациі Польской Академіі Наук в Відню мают долголітній стаж праці і шырокє знаня, котре здобывали в Польщы і за границьом. Подана на „папери” під видом вельох статій і книжок, посвяченых історичній тематиці, серед них можеме выокремити тогорічну публикацию „Ґорлиці – Тарнів 1915”. Професор Петро Шлянта сут тіж спілавтором підручників до вчыня істориі для середніх шкіл. В бесіді з Ярославом Стремецкым оповідят о своіх осягнінях, лемківскых коренях з Лосі, молодых роках і звекшаючім ся зацєкавліню історийом, котра вказала ся іх великом пасийом.

Просиме на премієру проґраму в середу 21.05.2025 о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю (24-25 мая) о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Te słowa naszego gościa usłyszycie w najbliższym programie. Kiedy rejestrowaliśmy wykład prof. dr. hab. Piotra Szlanty na temat obozu koncentracyjnego w Talerhofie, mieliśmy już w głowie zamysł, by wrócić do osoby Pana profesora i przedstawić Wam zasłużoną postać, wywodzącą się z łemkowskiego środowiska. Obecny dyrektor Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu ma na swoim koncie wieloletnie doświadczenie i obszerną wiedzę, zdobytą w Polsce oraz za granicą. Przelana została ona na „papier” pod postacią licznych artykułów i książek, poświęconych tematyce historycznej, wśród nich możemy wyróżnić tegoroczną publikację „Gorlice – Tarnów 1915”. Profesor Piotr Szlanta jest również współautorem podręczników do nauki historii dla szkół średnich. W rozmowie z Jarosławem Stremeckim opowie o swoich dokonaniach, łemkowskich korzeniach z Łosia, czasach młodości i rosnącego zainteresowania historią, która okazała się jego wielką pasją.

Zapraszamy na premierę programu w środę 21.05.2025 o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę (24-25 maja) o godz. 14:00.

проф. Петро Шлянта (знимка з приватного архіву) / prof. Piotr Szlanta (zdjęcie z prywatnego archiwum)

Час на кус поезиі в Радіо Лемко, а є ґу тому і нагода, адже выдатний лемківскій поета і діяч Володислав Грабан празднуют свій ювілей 70 уродин. То добра нагода припамятати, особливо молодшому поколіню, творчіст Пана Володислава Грабана. Не без причыны повідат ся, же Грабан малює словом Лемковину, рідны горы – тоты давны і гнешні, што памятают великы лемківскы громады, плекают жменьку тых, што вернули, тай серцьом зеленого дзвона прикликуют нарід розшмарений по куточках сьвіта. Просиме на проґрам, в котрім будеме оповідати о жытю артисты і запрезентуєме його вершы, тай не бракне особистых рефлексий автора проґраму – Данька Горощака. То тіж прекрасна нагода до того, штобы подати Володиславови Грабанови жычыня На Мгогая і Благая Літа! Дорогій ювіляте, жыйте нам долго і в здоровлю, з усьміхом і натхніньом до дальшой творчой праці. Ждеме Вашых наступных творів!

Володислав Грабан – лемківскій поета, культурний діяч, фотоґраф і перекладач. Вродил ся 15.05.1955 р. в Костомлотах к. Вроцлавя, де його родину депортували в часі акциі „Вісла”. Повело ся ім вернути на рідну Лемковину, котрій Володислав присвятил свою творчу і суспільну працю. Был думкодавцьом і ініциятором Лемківкскых Ватр і Лемківскых Творчых Осени, служыл на благо Музею Лемківской Культуры в Зиндранові і Православной Церкви св. Володимира Великого в Креници. Основатель і в роках 1994-1996 редактор часопису „Загорода”. Занимал ся тіж выдавничом діяльністю, вдякы ньому вышли друком книжкы Теодора Кузяка, Семана Мадзеляна, Івана Фуджака і Володимира Барны; переложыл вершы Б. І. Антонича на польскій язык. Выдал 7 збірок поезиі: “Твар серед тіни”, “На колпаку гір”, “Розшмарены пейзажы”, “Іконостас болю”, “Віра зеленых трав”, “Найти рівновагу душы”, “З землі до неба”, його творы публикували тіж в антольоґіях (в лемківскім, польскім, украіньскім, анґлицкім, італийскім, ческім і французкім языку). Член Національной Спілкы Писменників Украіны, нагороджали го в Польщы і в Украіні, м.ін одзначыли го Президент Речипосполитой Срібным Крестом Заслугы, Міністер Культуры і Штукы гонором Заслужений Діяч Культуры, Бурмістр Крениці Золотым Гербом Крениці-Здрою. Володислава Грабана в його праці підперала жена Олена, а іх діти активні передолжают культурну діяльніст для лемківской громады.

Премієра проґраму в четвер 15.05.2025 о год. 20:00, повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Czas na porcję poezji w Radio Lemko, a jest ku temu powód, gdyż wybitny łemkowski poeta i działacz Władysław Graban obchodzi jubileusz 70. urodzin. To dobra okazja do przypomnienia, zwłaszcza młodszemu pokoleniu, twórczości Pana Władysława Grabana. Nie bez powodu mówi się, że Graban maluje słowem Łemkowynę, rodzime góry – te dawne i dzisiejsze, które pamiętają wielkie łemkowskie społeczności, karmiące garstkę tych, którzy powrócili, a sercem zielonego dzwonu przywołują naród rozrzucony po zakątkach świata. Zapraszamy na program, w którym będziemy opowiadać o życiu artysty oraz zaprezentujemy jego wiersze, nie zabraknie też osobistych refleksji autora programu – Dańka Horoszczaka. To też wspaniała okazja do tego, by przekazać Władysławowi Grabanowi życzenia wielu dobrych lat! Wiwat jubilat! Niech nam żyje długo i w zdrowiu, z uśmiechem i natchnieniem do dalszej pracy twórczej. Czekamy na Pana kolejne utwory!

Władysław Graban – łemkowski poeta, działacz kulturalny, fotograf i tłumacz. Urodził się 15.05.1955 r. w Kostomłotach k. Wrocławia, dokąd jego rodzinę deportowano w ramach akcji „Wisła”. Udało im się powrócić na rodzimą Łemkowszczyznę, której Władysław poświęcił swoją twórczą i społeczną pracę. Był pomysłodawcą i inicjatorem Łemkowskich Watr i Łemkowskich Jesieni Twórczych, znaczący wkład wniósł w działalność Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej i Prawosławnej Parafii św. Włodzimierza Wielkiego w Krynicy-Zdroju, założyciel i redaktor czasopisma „Zahoroda” w latach 1994-1996. Zajmował się również działalnością wydawniczą, dzięki niemu drukiem pojawiły się książki Teodora Kuziaka, Semana Madzelna, Iwana Fudżaka i Wołodymyra Barny; przetłumaczył wiersze B. I. Antonycza na język polski. Wydał 7 tomików wierszy: “Twarz pośród cieni”, “Na kołpaku gór”, “Rozsypane pejzaże”, “Ikonostas bolu”, “Wira zelenych traw”, “Znaleźć równowagę duszy”, “Z ziemi do nieba”, jego utwory publikowane były również w antologiach (w języku łemkowskim, polskim, ukraińskim, angielskim, włoskim, czeskim i francuskim). Członek Narodowego Związku Pisarzy Ukrainy, nagradzany w Polsce i Ukrainie, m.in. został uhonorowany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Srebrnym Krzyżem Zasługi, przez Ministra Kultury i Sztuki odznaczeniem Zasłużony Działacz Kultury oraz przez Burmistrza Krynicy-Zdroju Złotym Herbem Krynicy-Zdroju. Władysława Grabana w jego pracy wspierała żona Olena, a ich dzieci prowadzą aktywną działalność dla łemkowskiej społeczności.

Premiera programu w czwartek 15.05.2025 o godz. 20:00, powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

Володислав Грабан, фот. Наталия Грабан / Władysław Graban, fot. Natalia Graban

Пришол час розрахувати власт. 1.11.2024 про заваліня ся задашыня будинку дворця в Новім Саді згынуло 16 люди. Сеса трагедия была катализатором до протестів на улицях Сербіі. Головном силом сут студенты, підпераны през своіх выкладовців і розмаіты професийны групы. Закликуют до змін і вымагают од власти одповісти за хыбы. Протесты в цілій державі ведут ся до гнешнього дня, а скорумпувана власт сігат по нечестны способы, штобы розогнати люди і ослабити іх духа. В нашім проґрамі гостити будеме дрa габ Тому Квоку – сербисту, працівника Інституту Славяньской Фільольоґіі на Ягайлоньскім Університеті в Кракові. Разом з Ярославом Стремецкым представлят за порядком выдаріня в Сербіі і дадут до них коментар. Призриме ся тіж на нашых братів з полудня, о котрых наш гіст написал книжку „Войводина і єй Русины: О языку, культурі і істориі войводиньскых Русинів”. Дознате ся, якє мают они місце в тім соспільнім порушыню. В проґрамі почуєте сьпіванкы молодых, русиньскых артистів, котрых дебіютовы плыты выдал молодіжний маґазин „МАК” з Руского Керестура.

Просиме на пемієру проґраму в середу 09.04.2025 о год. 20:00. Повторіня пущати будеме в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Nadszedł czas rozliczenia władzy. 1.11.2024 w wyniku zawalenia się zadaszenia budynku dworca w Nowym Sadzie zginęło 16 osób. Ta tragedia była katalizatorem do protestów na ulicach Serbii. Główną siłą są studenci, wspierani przez swoich wykładowców i inne grupy zawodowe. Nawołują do zmian i wymagają od władzy wzięcia odpowiedzialności za zaniedbania. Protesty w całym kraju odbywają się do dnia dzisiejszego, a skorumpowana władza sięga po nieuczciwe sposoby, by rozgonić ludzi i obniżyć ich morale. W naszym programie gościć będziemy dra hab. Tomasza Kwokę – serbistę, pracownika Instytutu Filologii Słowiańskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Razem z Jarosławem Stremeckim przedstawią chronologicznie wydarzenia w Serbii oraz opatrzą je komentarzem. Przyjrzymy się również naszym braciom z południa, o których nasz gość napisał książkę „Wojwodina i jej Rusini: O języku, kulturze i historii Rusinów wojwodińskich”. Dowiecie się, jakie miejsce zajmują w tym społecznym poruszeniu. W programie usłyszycie utwory młodych, rusińskich artystów, których debiutanckie płyty wydane były przez młodzieżowy magazyn „MAK” z Ruskiego Krstura.

Zapraszamy na premierę audycji w środę 9.04.2025 o godz. 20:00. Powtórki emitowane będą w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

фот. Тома Квока / fot. Tomasz Kwoka

Такы слова сами приходят до думок, кєд іде о Аґнєшку Коробчак-Сєрра, котра од веце як 20 років робит з іспаньскым языком. Стежкы Аґнєшкы вели ю през розмаіты місця, од Портуґалиі, през краіны Латиньской Гамерикы, по Іспанию. Чи мож повісти, же коли бесідуеме в іншім языку і жыєме в другій державі, то стаєме товды кус іншым чловеком? А може то люде, з котрыма перебываме, іх темперамент і отвертіст, одкрывают новы карты нашой душы? В найближшім проґрамі побесідуєме з Аґнєшком о єй двох головных занятях – вчыню і туристиці. Разом засмакуєме андалюзийского климату, перейдеме ся арабскыма уличками Ґранады і загостиме в замешканых яскынях Ґуадіксу. Дознате ся, в чім особливе єст полудне Іспаниі і што вартат гев видіти, чого треба спрібувати, тай котре не годен поминути. А кєд в пляні подорожы запишете сой Андалюзию, заохочаме, штобы дати ся Аґнєшці повести по туристичных атракциях. Контакт до ней найдете гев. Зазрийте тіж на єй конто в Інстаґрамі.

Премієра проґраму в середу 19.03.2025 о год. 20:00, повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – –

Takie słowa przychodzą na myśl, gdy mowa o Agnieszcze Korobczak-Sierra, która od ponad 20 lat pracuje z językiem hiszpańskim. Ścieżki Agnieszki wiodły przez różne miejsca, od Portugalii, przez kraje Ameryki Łacińskiej, po Hiszpanię. Czy można powiedzieć, że gdy rozmawiamy w innym języku i mieszkamy w innym kraju, stajemy się nieco innym człowiekiem? A może to ludzie, z którymi przebywamy, ich temperament i otwartość, odkrywają nowe karty naszej duszy? W najbliższym programie porozmawiamy z Agnieszką o jej dwóch głównych zajęciach – edukacji i turystyce. Wspólnie zasmakujemy andaluzyjskiego klimatu, przejdziemy się arabskimi uliczkami Granady i zagościmy w zamieszkałych jaskiniach Guadixu. Dowiecie się, na czym polega wyjątkowość południa Hiszpanii i co warto tu zobaczyć, czego należy spróbować oraz czego nie można pominąć. A jeśli w planach podróżniczych zapiszecie sobie Andaluzję, zachęcamy, by dać się Agnieszce oprowadzić po atrakcjach turystycznych. Kontakt do niej znajdziecie tutaj. Zajrzyjcie również na jej konto na Instagramie.

Premiera programu w środę 19.03.2025 o godz. 20:00, powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

Аґнєшка Коробчак-Сєрра веде по стежках Ґранады (фот. Оксана Грабан-Ліхтаньска)
Agnieszka Korobczak-Sierra prowadzi po ścieżkach Granady (fot. Oksana Graban-Lichtańska)

Іщы недавно святкували сме пятнадцетлітя ансамблю НАДІЯ, а гнеска можеме ся тішыти новым, четвертым альбумом групы. Як вытримати в єднім складі тільо років? Што є рецептом на тото, жебы ціла Ватра сьпівала Вашы сьпіванкы? Ци легко творити новы мизичны творы і ци мож веце осягнути в просторі лемківской культуры? Такы зьвіданя рішыл поставити наш редакцийний камарат, Данько Горощак, членам ансамблю Надія – Андрийови Кайфашови і Фабiянови Кравчыкови. Хлопчыска стрітили ся з нагоды выданя нового альбуму ансамблю. Очевидно, крім бесіды почуєте выбраны кавальці з нового альбуму ансамблю, котры будут мати свою премієру в Радіо Лемко. А кєд музикы буде Вам за мало, то цілий кружок мож придбати гев або выграти в нашім конкурсі. Штобы взяти участ в забаві, треба одповісты на зьвіданя: Як называт ся творец найновшых текстів до сьпіванок ансамблю з альбуму Надія ХV (мож подати лем псевдонім)? Не трапте ся, кєд тепер не знате одповід, дознате ся єй з нашой бесіды :) Зголошыня в конкурсі треба переслати до нашой редакциі на адрыс info@radio-lemko.pl. Хто перший пришле добру одповід, отримат найсьвіжше цедечко групы НАДІЯ. На Вашы зголошыня ждеме до 9 марця 2025.

Премієра проґраму в середу 05.03.2025 о год. 20:00, повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – – – –

Jeszcze niedawno świętowaliśmy piętnastolecie zespołu NADIJA, a dzisiaj możemy cieszyć się nowym, czwartym albumem grupy. Jak wytrzymać w jednym składzie tyle lat? Co jest receptą na to, by cała Watra śpiewała Wasze piosenki? Czy łatwo przychodzi tworzenie nowych utworów muzycznych i czy można coś więcej osiągnąć w przestrzeni kultury łemkowskiej? Te i inne pytania zadał nasz redakcyjny kolega, Dańko Horoszczak, członkom zespołu Nadija – Andrzejowi Kajfaszowi i Fabianowi Krawczykowi. Panowie spotkali się z okazji wydania nowej płyty zespołu. Oczywiście, oprócz rozmowy usłyszycie wybrane fragmenty z nowej płyty, która będzie miała swoją premierę w Radio Lemko. A jeśli muzyki będzie Wam za mało, to cały album możecie kupić tutaj lub wygrać w naszym konkursie. Żeby wziąć udział w zabawie, należy odpowiedzieć na pytanie: Jak nazywa się twórca tekstów najnowszych piosenek zespołu z płyty Nadija XV (wystarczy podać sam pseudonim)? Nie martwcie się, jeśli jeszcze nie znacie odpowiedzi, poznacie ją podczas naszej rozmowy :) Zgłoszenie w konkursie należy przesłać na nasz redakcyjny adres info@radio-lemko.pl. Kto pierwszy prześle poprawną odpowiedź, otrzyma najświeższy krążek zespołu NADIJA. Na Wasze zgłoszenia czekamy do 9 marca 2025.

Premiera programu w środę 05.03.2025 o godz. 20:00, powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

фот. архів ансамблю Надія, проєкт окладкы Томаш Ліпка / fot. archiwum zespołu Nadija, projekt okładki Tomasz Lipka

В Радіо Лемко вынятково не буде о Лемковині, бо підеме кус на пілніч, зазриме до братів і сестер з Підляша. А вшытко прото, же Польщу має шансу репрезентувати на Евровізиі підляшскій баунс, значыт Свада і Нічос, зо сьпіванком „Lusterka”. Ніка Юрчук і Віктор Щыґєл створили проєкт #INDAWOODS, в котрім лучат електроніку з традицийным сьпівом „по свойому”. Думаме, же то прекрасна нагода, штобы Лемкы оповіли по лемківскы о Сваді і Нічос, не лем в контексті музикы, але тіж культуры і языка. Бо вказує ся, же іх выступ на Евровізиі выкликал море коментарів і має величезну соспільну міру. Лемкы з Підляшуками мают дуже веце спільного, як може ся видіти, хоц выводиме ся з іншого місця і зазнали сме іншой істориі, та заєдно стоіме о тото, жебы сохранити культуровы вартости. Черпаме з традицийного джерела, але хцеме, жебы культура жыла і ся розвивала, была актуальна для гнешнього чловека. Як потягнути за собом молоде поколіня і дати йому тото, што гнеска потрібує? Як музика лучыт, а страх перед чуджым выкликує дискусию? Чом артистів вписує ся на „чорну листу екстремістів” білоруского режыму? Выступ Свады і Нічос в Евровізиі то шанса вказати, же Польща і Европа не сут єднородны, же маме превеликє культурове богатство, котре мало бы єднати люди і давати почутя гордости, а не будити непокій і ворогіст. Просиме Вас на проґрам о підляшскім музичнім проєкті, котрий має велику силу, што схылят до передумань над нами як обывателями Польщы, котры можут, але не мусят чути ся Поляками по народности.

Премієра проґраму в четвер 13 лютого о год. 20:00. Повторіня в пятницю 14 лютого о год. 18:00.

Заохочаме оддати свій голос на Сваду і Нічос в преселекциі до Евровізиі, котру трансмітувати будут 14 лютого о год. 20:45, на каналі TVP2. Підляшукы, мате з чого і з кого быти горды! Разом вышлийме Сваду і Нічос до фіналу Евровізиі :)

– – – – – – – – – – – – – – – –

W Radio Lemko wyjątkowo nie będzie o Łemkowszczyźnie, bo skierujemy się na północ, zajrzymy do braci i sióstr z Podlasia. A wszystko dlatego, że Polskę ma szansę reprezentować na Eurowizji podlaski bounce, czyli Sw@da i Niczos, z kawałkiem „Lusterka”. Nika Jurczuk i Wiktor Szczygieł stworzyli projekt #INDAWOODS, w którym łączą elektronikę z tradycyjnym śpiewem „po svojomu”. Uważamy, że to świetna okazja, by Łemkowie opowiedzieli po łemkowsku o Swаdzie i Niczos, nie tylko w kontekście muzyki, ale też kultury i języka. Bo okazuje się, że ich występ na Eurowizji wywołał ogrom komentarzy i ma olbrzymi wymiar społeczny. Łemkowie z Podlaszukami mają więcej wspólnego, niż może się wydawać, choć wywodzimy się z innych terenów i doświadczyliśmy innych losów, to jednocześnie dbamy o to, by ocalić wartości kulturowe. Czerpiemy z tradycyjnego źródła, ale chcemy, by kultura żyła i się rozwijała, była aktualna dla dzisiejszego człowieka. Jak pociągnąć za sobą młode pokolenie i dać mu to, czego potrzebuje? Jak muzyka łączy, a strach przed obcym wywołuje dyskusję? Dlaczego artystów wpisuje się na „czarną listę ekstremistów” białoruskiego reżimu? Występ Sw@dy i Niczos w Eurowizji to szansa na pokazanie, że Polska i Europa nie są jednolite, że mamy ogromne kulturowe bogactwo, które miałoby łączyć ludzi i dawać poczucie dumy, a nie wzbudzać niepokój i wrogość. Zapraszamy Was na program o podlaskim projekcie muzycznym, który ma wielką siłę, skłania do refleksji nad nami jako obywatelami Polski, którzy mogą, ale nie muszą, czuć się Polakami pod względem narodowości.

Premiera programu w czwartek 13 lutego 2025 o godz. 20:00. Powtórka w piątek 14 lutego о год. 18:00.

Zachęcamy do oddania głosu na Sw@dę i Niczos na preselekcji do Eurowizji, która transmitowana będzie 14 lutego o godz. 20:45 na kanale TVP2. Podlaszucy, macie z czego i kogo być dumni! Razem wyślijmy Sw@dę i Niczos do finału Eurowizji :)

Свада і Нічос (фот. Аліна Мазовец) / Sw@da i Niczos (fot. Alina Mazovets)

Коли повідаме, же дахто са вродил в чепци, зараз думаме, же має превеликє щестя. Чепец є тіж частином народного облечыня, атрибут выданой жены, што вдівали ій першыраз на весілю в часі очепин. Давал він щестя? „Коли дівчына шыла чепец, шыла тіж свою долю” – повідат Наталия Гладик, гіст нашого проґраму, думкодавец і реалізаторка проєкту „В чепци роджена”, в рамах котрого одтворила частины жіночого облечыня свойой родины. Наталия досягла з лады памяти тото, што не годна была вытягнути фізичні, адже в єй родині не лишыли ся ниякы народны лахы. Єй артистична праця была причыном для того, штобы заглубити ся в історию своіх предкынь, познати іх долю і недолю, зрозуміти тягар поколіньовых травм і оддати чест тым, што были перед ньом. Выставу посвячену проєктови годны сме обзерати в Мазярскій Загороді в Лоси до 15 лютого. В проґрамі почуєте зворушаючы істориі і рефлексиі, котры дополняют тото, што можеме видіти. Бесіду перевюл Фома Болех.

Премієра проґраму в середу 29.01.2025 о год. 20:00. Повторіня в суботу і неділю о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – – –

Kiedy mówimy, że ktoś urodził się w czepcu, od razu myślimy, że ma ogromne szczęście. Czepiec jest również częścią tradycyjnego stroju, atrybut mężatki, który po raz pierwszy nakładano jej na weselu podczas oczepin. Czy dawał szczęście? „Kiedy dziewczyna szyła czepiec, szyła też swój los” – mówi Natalia Hładyk, gość naszego programu, pomysłodawczyni i realizatorka projektu „W czepcu urodzona”, w ramach którego zrekonstruowała elementy tradycyjnego kobiecego stroju ze swojej rodziny. Natalia wydobyła ze skrzyni pamięci to, czego nie była w stanie wyjąć fizycznie, gdyż w jej rodzinie nie ocalały żadne tradycyjne ubrania. Jej praca artystyczna była pretekstem, by zagłębić się w historie swoich przodkiń, poznać ich dolę i niedolę, zrozumieć ciężar pokoleniowych traum i oddać cześć tym, które były przed nią. Wystawę poświęconą projektowi możemy oglądać w Zagrodzie Maziarskiej w Łosiu do 15 lutego. W programie usłyszycie wzruszające historie i refleksje, będące dopełnieniem tego, co możemy zobaczyć. Wywiad przeprowadził Tomasz Bolech.

Premiera programu w środę 29.01.2025 o godz. 20:00. Powtórki w sobotę i niedzielę o godz. 14:00.

Наталия Гладик на вернісажи выставы (фот. Лєх Клімек) / Natalia Hładyk na wernisażu wystawy (fot. Lech Klimek)

парта, одтворена (фот. Лєх Клімек) / parta, zrekonstruowana (fot. Lech Klimek)

Кєбы зьвідати Лемка „де Твоє місце, де Твій дім?”, одповіст – „Лемковина, рідны горы”. Повіст так, хоц бы нич дуже одтамаль не памятал. Пан Петро Ґрич вродили ся недолго перед выселіньом, мали лем два рочкы, коли пришло ім з родином опустити свою хыжу, як дрібна дітинка ховали ся за дверми, коли вшыткы были юж позбераны до дорогы. Пані Марія Ґрич з дому Макух вродили ся уж на чуджыні, а давну Лемковину знают з оповідань своіх рідных, близкых і дальшых, хоц оповідают о ній, як бы сами гын были. Де наш дім? Там, одкаль наше коріня? А може ту, де гнеска жыєме? Просиме на бесіду Янкы Ґрич з панством Марійом і Петром Ґричами, почуєте оповіст о Лемковині, з котрой ся выводят і селах на чуджыні, в котрых мешкали по выселіню, заходили ся з другыма Лемками і плекали традициі.

Премієра проґраму в середу 1.01.2025 о год. 20:00, повторіня в суботу і неділю (4-5.01) о год. 14:00.

– – – – – – – – – – – – –

Gdyby spytać Łemka „gdzie jest Twoje miejsce, gdzie jest Twój dom?”, odpowie – „Łemkowyna, rodzime góry”. Powie tak, choćby niewiele stamtąd pamiętał. Pan Piotr Grycz urodził się niedługo przed wysiedleniem, miał zaledwie dwa lata, kiedy przyszło im z rodziną opuścić swój dom, jako malutkie dziecko ukrywał się za drzwiami, kiedy wszyscy byli już gotowi do drogi. Pani Maria Grycz z domu Makuch urodziła się już na obczyźnie, a dawną Łemkowszczyznę zna z opowiadań swoich krewnych, bliższych i dalszych, choć opowiada o niej, jakby sama tam wtedy była. Gdzie jest nasz dom? Tam, skąd są nasze korzenie? A może tu, gdzie dzisiaj żyjemy? Zapraszamy na wywiad Janiny Grycz z państwem Marią i Piotrem Gryczami, usłyszycie opowieść o Łemkowszczyźnie, z której się wywodzą i wioskach na obczyźnie, gdzie mieszkali po deportacji, spotykali się z innymi Łemkami i kultywowali tradycje.

Premiera programu w środę 1.01.2025 o godz. 20:00, powtórki w sobotę i niedzielę (4-5.01) o godz. 14:00.